por Manuel M. Barreiro
O 7 de febreiro, o Supremo avalou a prórroga da concesión de Ence na ría. Fronte á decisión da Audiencia Nacional de anulala, o TS estimou o recurso da empresa e considerou que os informes ambientais favorables achegados polo Executivo central bastaban para autorizar a prórroga dunha concesión dada antes da Lei de Costas de 1988.
A historia da pasteira sabe de delitos ecolóxicos reiterados, portas xiratorias, complicidades políticas e tráfico de favores. Tamén de promesas de prosperidade e rexeneración ecolóxica incumpridas, de postos de emprego en devalo e do seu impacto negativo provocando a eucaliptización forestal.
A pasteira instalouse en terreos gañados ao mar grazas a unha concesión da ditadura en 1958, que tería fin en 2018. En 2013, Ence solicitou a súa prórroga que outorgou, en xaneiro de 2016, o Goberno en funcións de Mariano Rajoy.
No crepúsculo da Autarquía, en febreiro de 1957, constituíase a Empresa Nacional de Celulosas de Pontevedra. O historiador Rico Boquete debullou a súa xénese, as razóns da súa localización e a oposición ao proxecto industrial na ría de Pontevedra. Antes baralláronse outras alternativas: as desembocaduras do Umia ou do Ulla, tamén o curso medio do Tambre. A máis apetecible, en Padrón ou Pontecesures.
Aos promotores da pasteira non se lles escapou que a instalación en Padrón ou Caldas tería un impacto negativo na ría de Arousa. Concluíron que a riqueza marisqueira e pesqueira da ría de Pontevedra era de entidade menor e podía sacrificarse. Ence instalouse en Lourizán. Non sen protestas. Non sen unha contundente represión das protestas.
En 1963, comezou a produción de pasta kraft. Ao ano seguinte, a ampliación do complexo para acoller Elnosa que abastecería de cloro á Celulosa. Durante máis de dúas décadas, Ence e Elnosa contaminaron sen control ningún.
Unha sentenza infame
Desde 1987, a Asociación pola Defensa da Ría impulsou campañas de denuncia para frear a degradación da ría de Pontevedra, eliminar as verteduras urbanas e industriais contaminantes, paralizar os recheos e lograr o traslado da factoría de Ence. A historia da pasteira sabe de delitos ecolóxicos reiterados, portas xiratorias, complicidades políticas e tráfico de favores. Tamén de promesas de prosperidade e rexeneración ecolóxica incumpridas, de postos de emprego en devalo e do seu impacto negativo provocando a eucaliptización forestal (máis do 80 % das cortas anuais de eucalipto en Galicia destínase á planta de Lourizán).
Esquecidas as promesas electorais do PPdeG de 2009 e 2013 para trasladar Ence fóra da ría, o fallo do TS foi saudado triunfalmente polo presidente Rueda que o considerou «a vitoria de moitas familias que van poder seguir vivindo e traballando en Pontevedra e en Galicia. Gaña a sensatez e gaña a legalidade». «Perde o medio ambiente», apostilou Manoel Santos, voceiro de Greenpeace. Coa crítica por inxusta do BNG e a beizón de González Formoso, secretario xeral do PSdeG, que manifestou «respecto absoluto» ao fallo e animou a «pasar páxina e mirar para o futuro». Formoso, alcalde das Pontes, mima a Ence. Tras a sentenza, a empresa anunciou un investimento de 125 millóns de euros para abrir, no concello pontés, una planta de produción de fibra coa engaiolante promesa de 1.190 postos de traballo.
O TS legaliza un despropósito e un abuso. O despropósito económico e ambiental: a fonte de riqueza da comarca non é a pasteira, senón o potencial ambiental e turístico da ría. O abuso: a ocupación prolongada no tempo de dominio público marítimo terrestre. A unha semana da sentenza, a Comisión Europea fixo público un procedemento de infracción contra o Estado español pola falla de transparencia na adxudicación de concesións no dominio público marítimo terrestre con prórrogas sen xustificación abonda. Entre elas, a de Ence. Ábrese unha nova vía de loita para recuperar a ría.
Como se vende a Rueda
Como se vende un presidente. Un clásico do novo xornalismo no que Joe McGinniss analiza a estratexia de Nixon para gañar as eleccións de 1968. O libro asenta en dúas sentenzas crúas: «A política, en certo sentido, foi sempre unha fraude (…) A publicidade é, en moitos sentidos, así mesmo, unha fraude». Como vender a Rueda é, a estas alturas, unha das maiores preocupación da Coalición Inmobilista. A acción do seu goberno non se presta para a loa. Os seus atributos políticos compadécense mal coa apoloxía. Percíbese desasosego. Abaixar os méritos da oposición ou evidenciar as súas fraquezas non melloran a valoración do presidente. Invístese en agrandar o seu coñecemento. O coñecemento non se traduce en valía.
Na súa maratoniana xornada acompañado por un xornalista de La Voz de Galicia, Rueda non se dá sacudido a súa imaxe coma un suxeito político pasivo. Sen proxecto. Sen relato. Sen un fío político que dea sentido ás súas relacións públicas.
A política é unha fraude. A publicidade é unha fraude. E a publicidade política, unha fraude dupla. No xornal de maior tiraxe e audiencia de Galicia, Rubén Santamarta asina unha peza de devoción presidencial cun titular que o di todo: «Un día seguindo a Alfonso Rueda, o home tranquilo ao que xa lle piden fotos pola rúa». Entre liñas non van atopar un líder, nin tan sequera a un intenso xestor, tan só un home tranquilo e unha loa da normalidade: «A normalidade era a marca fai un ano [cando Feijóo acada a presidencia do PP]. E a normalidade segue sendo a marca hoxe». Ao longo da xornada, Rueda desenvólvese con naturalidade en cafés, bares e restaurantes. O presidente é accesible.
A normalidade como valor e o recoñecemento público que se conta polo número de selfís. A adhesión medida en imaxes. O dato no que pivota a laude de Santamarta: «É o poder, a xerarquía, o maior grao de coñecemento na rúa (do 44 % ao 82 % en apenas seis meses). Xa non pasa desapercibido». Con benevolencia apúntase a tara do seu goberno, que é tamén a carencia do seu presidente: «É especialmente técnico, con pouco colmillo». Carece de mordente política. Na súa maratoniana xornada, Rueda non se dá sacudido a súa imaxe coma un suxeito político pasivo. Sen proxecto. Sen relato. Sen un fío político que dea sentido ás súas relacións públicas.
Medo ao baleiro
O PPdeG non atopa a clave para activar o que Hugh Heclo definiu como unha campaña permanente, combinando a construción dunha imaxe e accións estratéxicas para facer da xestión de goberno un instrumento orientado basicamente a manter (ou aumentar) a popularidade dun gobernante. Así, non lles queda outra que encomendarse á formula de Carlos Escalante («Gaña quen menos se equivoca») e confiar en que se impoña o horror vacui. O éxito de Rueda pasa por non cometer erros, mesmo a costa de non tomar nunca a iniciativa, e abeirarse ao ronsel das decisión doutros (Feijóo). Que se saiba do presidente, pero que as súas políticas pasen desapercibidas. Rueda aspira a ser un gañador pasivo.
Debe visibilizarse unha sólida alianza da sociedade civil e a esquerda política. Hai que compartir un programa de cambio, non abonda con asinar os cadernos de queixas. Non é suficiente loitar contra o vello, hai que poñer o foco no que se quere construír novo.
Como complemento estratéxico hai que deixar que o medo ao baleiro se impoña entre os electores. Sábese que a falta de consistencia da oferta de cambio engorda o continuísmo. A escasa converxencia política do BNG e PSdeG debilítaos como alternativa de goberno. As dificultades do BNG para concretar nas candidaturas municipais a anunciada ampliación da súa base social pode lastrar o seu rendemento electoral nos concellos de máis de 20.000 habitantes. A falta dun proxecto de país e dun liderado sólido non favorecen a fidelidade dos apoios municipais do PSdeG cando hai que decidir nas eleccións autonómicas. A contemplación e a pasividade semellan ser a estratexia do PSdeG. A timorata e interesada aceptación da sentenza de Ence por parte de Formoso evidencia unha lamentable desconexión co desexo de cambio político.
A Rueda bástalle resistir para gañar. A hipótese conservadora é que as inercias xogan ao seu favor e que a competencia electoral entre as forzas do campo progresista debilita a oferta de cambio. Son sabedores de que coa oposición parlamentaria non basta. É preciso o activismo e a ilusión que, en 2005, encarnou Hai que botalos! A masiva manifestación en defensa da Sanidade Pública do 12F pode marcar un cambio de tendencia. Debe visibilizarse unha sólida alianza da sociedade civil e a esquerda política. Hai que compartir un programa de cambio, non abonda con asinar os cadernos de queixas. Non é suficiente loitar contra o vello, hai que poñer o foco no que se quere construír novo.
