De cando en vez déixome arrastrar cara ao pracer culpable de afeccionarme a algunha serie desas do xénero “Quen o fixo?”. Poño como condición que non aparezan asasinos en serie, mais é difícil atopar algunha en que estes non se coen nalgún episodio. E, coma calquera fan ou adicto, cando a temporada conclúe fico nun certo estado de carencia. Pásame estes días despois de ter esgotado todos os episodios da serie francesa Astrid e Raphaëlle (Atreseries, non sei por que en España lle puxeron o título inglés Bright Minds). En principio, é unha serie tópica máis que apenas sobresae por uns guións se cadra algo máis elaborados do habitual, nos que o misterio do crime a resolver vén envolto en tramas singulares nas que non faltan revisións enxeñosas do clásico da habitación pechada, incursións na bruxería e o chamanismo ou aperturas cara ao mundo da Intelixencia Artificial. Mais o seu máximo atractivo reside na a priori improbable relación entre as dúas protagonistas, unha policía impulsiva, algo caótica e imprevisible (Raphaëlle) e a súa axudante, Astrid, quen, por sufrir un trastorno do espectro autista (TEA), ten un carácter antagónico, atada a uns rituais cotiáns fixos e repetitivos e alérxica a calquera imprevisto. Non é a primeira vez que, tanto no cine como noutras series televisivas, convértese algunha variante de trastorno mental nunha fonte de capacidades extraordinarias, e así, os problemas teoricamente incapacitantes de Astrid mudan nunha extraordinaria capacidade para descubrir o que permanece agochado para os outros investigadores. Mais o que a min realmente máis me interesou da serie, e polo que creo que merece que lle dedique este espazo, é o grupo de autoaxuda no que participa Astrid, con outras persoas que, coma elas mesmas se autodefinen, son “neurodiverxentes” fronte aos “neurotípicos” que constitúen o núcleo principal e dominante da poboación. É neste punto onde aparece un aspecto que a min me parece novidoso por pouco visibilizado nos relatos audiovisuais populares: a representación dunha condición, recoñecida socialmente como un “problema”, unha doenza (o TEA), asumida por quen a teñen (que non “a sofren”), non como condición negativa, senón simplemente como algo diferente, que certamente lles restan certas disposicións que os neurotípicos si teñen, mais tamén os dotan doutras das que estes carecen. Dese xeito, a serie sitúa a cuestión das doenzas mentais no campo do dereito á diferenza, un aspecto máis das loitas contemporáneas por reivindicar as diferenzas fronte á presión homoxeneizadora dos discursos sociais conservadores. Circunstancialmente, lin tamén nestes días o cómic Locura. Un elogio de la diferencia (José Valenzuela e Alfredo Borés, Norma Editorial 2023), un moi interesante, aínda que algo ambiguo nalgún punto, intento de reflectir a complexa situación da atención ás doenzas mentais, que non aforra críticas a certas tendencias da asistencia psiquiátrica e, desde logo, á lamentable situación na que esta se atopa na medicina pública. Tamén nesta banda deseñada aparece o esperanzador fenómeno dos grupos de autoaxuda, representado por La Revolución Delirante, movemento nacido en Castela, e ActivaMent, en Cataluña. Radio Nikosia, tamén en Cataluña, e La Porvenir en Madrid, son outros dos grupos dos que teño coñecemento. A través deles os loucos, é dicir, os neurodiverxentes, van tomando a palabra. Como Astrid.
Neurotípicos e neurodiverxentes
