por Albino Prada
No último ano, tanto o Banco de España como o Banco Central Europeo desentendéronse de enfrontar as causas de fondo da bomba inflacionaria que se estaba activando. Limitáronse a dicir que era un asunto momentáneo e sectorial. Asombroso para quen se supón os máximos responsables de que a inflación non supere o 2 %.
No que levamos do ano 2022 e en todo 2021, o Banco de España parecía non prestar atención detallada e monográfica a estes asuntos, ao estar despreocupantemente relaxado considerando que, “tras manterse elevada nos primeiros meses de 2022, espérase que a inflación se desacelere intensamente con posterioridade”. E con iso, ao parecer, tan tranquilos.
O que non quita para que, cando xa estamos a cuadriplicar aquela cifra, agora concentren as súas propostas en evitar que as pensións e salarios actualícense de acordo co IPC. Resultado: empobrecer aos pensionistas e ao conxunto dos traballadores para evitar, agora si, que a inflación se faga crónica e acelerada.
Antes de, brevemente, tentar descualificar ambas as propostas debo deixar anotadas dúas cousas. Que o obxectivo de inflación debese pasar do actual 2% ao 4% en toda a área euro, e que cambiar a tarifa marginalista da electricidade e uns mercados enerxéticos oligopólicos debesen ser, desde hai meses, dúas decisións impulsadas polos nosos Bancos Centrais para xestionar mellor unha, menor, espiral de prezos de recursos importados.
Pensións e IPC
Cando o Gobernador do Banco de España recomenda que as pensións non crezan en función do IPC, cabe supoñer que por mor do impacto que tería no gasto público, sitúase nun terreo anticonstitucional e de incitar a un incumprimento legal. Pois se incumpriría o art. 50 da nosa Constitución ao deixar de garantirse a suficiencia económica (poder adquisitivo) dos pensionistas, segundo concretouno a recente Lei 21/2021 sobre o particular (que no seu artigo 1 obriga a facelo polo IPC do ano anterior).
Sendo isto o fundamental hai que engadir varias cousas. A primeira que o gobernador foi nomeado de maneira agónica por un presidente do Goberno que ao día seguinte se vería obrigado a cesar por unha moción de censura. E que, por iso, sorprende que se manteña no cargo e despáchese con semellantes consellos neoliberais. Aínda que poida que ese sexa o seu verdadeiro papel como presunto técnico “independente”.
A segunda que nin o gasto en pensións é causa fundamental do déficit e débeda públicos de España (si o é un sistema fiscal moi pouco progresivo), que existen opcións para axustar os ingresos do sistema público de pensións á crecente riqueza nacional, e que o Banco de España faría ben en propoñer nas reunións do BCE dúas cousas: que unha subida de tipos de interese si estrangulará as contas públicas e que o obxectivo de inflación debe pasar do 2% ao 4%.
Salarios e IPC
Con todo creo que desacoplar as pensións do IPC é unha batalla que forma parte dun obxectivo neoliberal máis amplo: evitar que os traballadores pretendan manter o seu poder adquisitivo como o farían os pensionistas.
Nisto os nosos bancos centrais non fan senón seguir os consellos “técnicos” de expertos economistas académicos que mentres aínda nun informe do ano 2021 non consideraban a inflación un reto substantivo, sintomáticamente, xa desaconsellaban que pensións e salarios axustásense á súa evolución (é dicir ao IPC).
Facelo para as pensións en España sería ilegal e, ademais, incoherente… pero podería pensarse que polo menos así os pensionistas deixarían de ser “privilexiados” respecto a uns traballadores que non poderán actualizar os seus salarios co IPC. Pero de onde nace tal imposibilidade?
De entrada debe anotarse que se a inflación vén causada por un shock de prezos de enerxía a escala global o que habería que evitar é unha inflación maior á media europea no noso país. Sendo así que actualizar salarios en España co IPC medio da UE non nos faría perder competitividade relativa.
O segundo é que se a alternativa consiste en que só se poderán subir salarios en función da “produtividade” (como queren os empresarios) está a supoñerse intocable algo moi dubidoso: que en todas as actividades que non produzan máis riqueza con menos emprego, sexan os traballadores, e non os empresarios ou os investidores, os que deben empobrecerse.
Que o shock externo o enxaugue a maioría traballadora coa súa masa salarial e non os capitalistas coas súas rendas non salariais. Xusto o que leva sucedendo nos dous últimos trimestres en España ao crecer a dobre ritmo (nominal) as rendas non salariais que as salariais (14 % e 7 %). Digo eu, non sería xusto leste o momento de que os máis non se empobrecesen e os menos –que viven ao grande- baixasen o seu opulento nivel de vida?. Tamén en favor da demanda nacional agregada e do emprego.
Conclusión
Empobrecer, coa coartada de así non acelerar a inflación, á maioría (pensionistas e traballadores) da cidadanía dun país non é nin unha verdade técnica irrebatible nin inevitable. Forma parte dunha ofensiva ideolóxica e de intereses en toda regra. Algo ao que os nosos bancos centrais se pliegan un día si e outro tamén. Certo: os mesmos que dormitaban mentres nos dicían que a inflación ía ser moi pouca cousa e por pouco tempo.
Esta ofensiva neoliberal ten dúas frontes de avance. Primeiro subordinar aos traballadores (primeiro aos do sector privado e logo aos do sector público) para que acepten traballar o mesmo, ou máis, perdendo poder adquisitivo este ano 2022, para logo suspender as normas legais e que o conxunto dos pensionistas perdan polo menos o mesmo que o traballadores respecto ao IPC. O que se di igualar por abaixo.
E, ao mesmo tempo, considerar moi xustamente pagados aos que se soben o soldo seis veces máis que os seus empregados (23 % fronte a 4 % en 2021). A ver se nos decatamos de quen manda aquí.