por Manoel Barbeitos
Seguramente se preguntarán algúns que ten que veren o euro coa postura comunitaria diante da crise sanitaria que provocou o coronavirus. Directamente nada, pero indirectamente todo. Diría que está sendo decisivo, xa que todas as medidas aprobadas ata o día de hoxe teñen como condicionante “evitar a caída do euro”. Lembremos que noutro dos momentos difíciles da UEM, cando a crise das débedas soberanas, o daquela presidente do BCE (Mario Draghi) afirmou: “farei todo o que sexa necesario para protexer o euro”.
A que responde este fetichismo -ao que voces autorizadas teñen como o principal causante dos problemas da eurozona- en relación co euro? Esa afirmación arguméntana coa evidencia de que a moitos estados europeos íalles moito mellor antes de que cambiaran ao euro, e co dato comprobado de que o cambio principal que experimentaron nas súas políticas, o da moeda, coincide cun peor comportamento das súas economías.
Como sinalei nun artigo anterior (https://temposdixital.gal/destacadas/cando-o-problema-de-europa-e-alemaña/) estes problemas eran previsibles dende o momento en que se constituíu a eurozona dacordo os criterios monetarios impostos por Alemaña e recollidos nos sucesivos tratados de Maastricht e Amsterdam: a adopción dunha moeda forte (euro) en paridade co marco, e a creación dun banco central (BCE) en liña coa ortodoxia monetaria do Bundesbank. Criterios monetarios que se aliñaron co dogma do patrón ouro sen ter en conta as experiencias anteriores (século XIX e XX) sobre as consecuencias deste fetichismo monetario que, entre outros efectos, explica a grande depresión de 1.929 e os auxes do nazismo e o fascismo en Europa.
A adopción do patrón ouro comporta aceptar unha serie de dogmas que non se corresponden coa realidade, como por caso que garanta a estabilidade económica. O que significa aceptar, contra toda evidencia, que o sistema capitalista non ten fases cíclicas, expansivas e recesivas. Cando as cousas van ben, os problemas dunha moeda común aparecen solapados pola abundancia de liquidez. Pero cando as cousas se poñen feas -fase recesiva- os estados, e especialmente aqueles que presentan déficits nas balanzas comerciais, como sucede con España, atópanse con que a súa capacidade para facerlles fronte ao que se deu en chamar “choques asimétricos”, con elevadas taxas de desemprego, vese moi reducida.
Ao non ter unha moeda propia, non poden actuar sobre o tipo de cambio para así baixar os prezos, e para mellorar a súa competitividade fronte ao comercio exterior, e así crear emprego. A única vía que lles queda é proceder á devaluación interior: reducir os salarios. Medida que fai caer os ingresos, debilita a demanda interna e dispara as débedas privadas, mentres sigue medrando o desemprego. A única forma de superar esta situación sería mediante unha política fiscal e bancaria común e potente. Pero a UEM carece destes instrumentos.
En realidade, a “única política fiscal común” que coñece a UEM é a da austeridade. Tal fiscalidade, como sucedeu coa última grande recesión (2008), e como estamos agora vendo coa pandemia, non funciona en positivo senón que empeora as cousas. Trátase dun férreo dogma que non ten en conta as realidades históricas que o teñen suficientemente demostrado. E moito máis se se combinan con políticas monetarias ortodoxas do patrón ouro (moeda forte).
Unha nova proba témola agora coa pandemia, cando as autoridades europeas se ven forzadas, en contra da súa vontade, a abandonar algúns dos seus dogmas, como por caso o dos equilibrios orzamentarios e as contas saneadas.