por Manoel Barbeitos
A crise sanitaria provocada pola Covid-19 puxo de novo en evidencia as grandes limitacións que como banca pública agocha o Banco Central Europeo. Xa eran coñecidas polos expertos, pero agora é algo que van coñecer moitos máis cidadáns. Dado que se trata dunha banca pública, preguntaranse con toda lóxica para que nos serve o BCE, sobre todo ao compararen as súas actuacións coas doutros bancos centrais, por caso a Reserva Federal (EE.UU) e o Banco de Inglaterra (Gran Bretaña).
Para mellor entender a decisiva importancia de cada unha destas entidades públicas saibamos que un banco central é “unha entidade establecida polo Estado responsable do control da oferta monetaria dese país, das condicións crediticias, de fixar o tipo de xuro e da supervisión do sistema financeiro, moi especialmente da banca comercial”. Desta forma os bancos centrais son decisivos na fixación da política monetaria dun país e, xa que logo, na orientación da política económica.
Fixada esta característica común, cómpre sinalar as diferencias entre os bancos centrais anteriormente citados. A Reserva Federal (USA) ten como obxectivo estratéxico conseguir o crecemento económico e a creación de emprego. Aínda que formalmente é un organismo independente, actúa na maioría dos casos en sintonía co goberno federal, sendo ademais un prestamista en primeira instancia e sen intermediarios, como tamén sucede co Banco de Inglaterra quen ten os mesmos principios macroeconómicos. Non é este o caso do Banco Central Europeo (UE) cuxo obxectivo estratéxico central, e practicamente único, é a estabilidade de prezos (o control da inflación), mantén unha total independencia dos órganos de goberno de UEM (Consello e Comisión), e non pode actuar como prestamista en primeira estancia, xa que ten estatutariamente prohibido prestarlles diñeiro directamente aos estados, utilizando por iso a banca privada europea como intermediaria.
Executa, xa que logo, unha política monetaria moi diferente, como queda agora de novo en evidencia en relación coa emerxencia sanitaria. O BCE mantén a ortodoxia monetaria e volve rexeitar o prestarlles diñeiro directamente aos estados europeos (“sería ilegal”) e aos cidadáns (“sería difícil”), optando por comprar bonos só no mercado secundario (banca privada). Mentres, a Reserva Federal fala dun estímulo fiscal directo (transferencias directas e subsidios) sen precedentes e de que se combinen as políticas monetaria e fiscal, e o Banco de Inglaterra anuncia que financiará directamente e sen límites ao goberno británico.
Que consecuencias ten este diferente funcionamento? Dúas principalmente. Por unha banda, que aos gobernos dos Estados Unidos e Gran Bretaña lles resulta moito máis barato e menos condicionante o financiarse que aos da UEM. Ademais de ter que pagar máis polos préstamos (os tipos de xuro son máis elevados), estes últimos teñen un financiamento condicionado a seguir mantendo as políticas de austeridade consagradas nos tratados asinados. Pola outra, como sucedeu coa crise financeira do 2008, que probablemente Estados Unidos e Gran Bretaña saian antes da recesión económica, tendo que soportar en cambio os estados da UEM un periodo recesivo máis largo, con máis desemprego e desigualdade, e cunhas débedas públicas e privadas aínda máis disparadas. A cambio, iso sí, a grande banca seguirá facendo negocio coas débedas europeas.
Resulta oportuno lembrar que no ano 2008 os Estados Unidos, co apoio da Reserva Federal, investiu 1,5 billóns de dólares para paliar os efectos da crise financeira, sen que se disparase a inflación, conseguindo recuperarse en menos de tres anos. É o que permitiu que EE.UU. iniciase a fase expansiva máis larga da súa historia. Durou ata o 2019. Nada comparable ao sucedido nos estados da UEM, nos que a recesión se prolongou practicamente durante unha década. Coas consecuencias de todos coñecidas: desemprego, desigualdade…
__________