Por veces escribir é como ceibar un papaventos ao aer da memoria e deixar que este ascenda ata o ceo das lembranzas. Logo, segundo sopren os ventos, o relato pode rubir galgando ao épico nordesío ou abaixar lene ao vendaval de veludo. Todo pende en que pende, pensatibre o maxín de novelo nove en que se transforma a ánima faquir que encanta a serpe no canastro ata que novamente o canto cobra corpo e se fai historia.
Nesas axadas do recordo deixouse andar Víctor F. Freixanes para acubillar a luz melancólica que fulgura no seu Asalto ao tren da Portela, o relato que publica a Editorial Elvira na serie Historias para coñecermos Pontevedra que acubilla o diario homónimo.
A Portela era hai medio século o Far West da Boa Vila. Un territorio nas marxes no que todo era posible e a febre do ouro da rapazada exploradora non coñecía límites. Cal centauros dun deserto de xunqueiras, os pícaros daquel tempo cruzaban a Ponte de Santiago e percorrían os campos ata daren coa vella fábrica da Cross, o apeadeiro de Alba, o lavadoiro de Pontecabras e mais a Igrexa de Santa María e o cruceiro. Unha república dos soños sen máis lei que a que impoñía a amizade e o desexo de esborrallar aquel mundo gris que a Posguerra debrocaba sobre os couquizos coma unha lousa definitiva.
Nos predios entre Alba e Lérez, no esplendor da herba onde as máis afoutas aventuras se traman, cinco rapaces idean un imposible: subir a lomba pina da Portela a canda o tren, cabalgando derriba de dúas burriñas leiteiras afanadas á señora Filomena, e, xa postos, ver de engalar na máquina ao Gary Cooper ou ao John Wayne, que era moita a aprendizaxe do Cine Victoria e a matria da bandidaxe vaqueira vai no imo do corazón de todo cativo.
Mais as cousas non son nunca como parecen e o que apenas se era proxecto de divertimento acaba por rematar en enredo maior que convén que vostedes sigan de propia man na súa lectura, pois non é cousa de lles estragar agora eu aquí a intriga.
Direi, si, que este Asalto ao tren da Portela de Freixanes lles traerá ás mentes un mundo que foi e xa non é, pero que moitos aínda gardamos nas acordanzas, vividas ou referidas, tanto ten. E nese universo os emigrados a ultramar eran heroes de pendentes emblema, e os traballadores nas plataformas do Mar do Norte, titáns. E as miserias eran menos miserias en compaña. E os contrabandistas individuos descabalados e malotes que tiñan o seu aquel. E o estraperlo unha relixión da que todos comungaban. E os trens monstros mitolóxicos aos que se debía veneración. E cinco mozos e as súas ensoñacións o arremedo galego dos mestres máis canallas: Luci Luciano, Al Capone, Edward Robinson, James Cagney e as famiglias da mafia e da camorra.
Nun momento do relato anótase: “A morriña é un bicho que queda dentro e traballa como unha enfermidade”. É tal, si señor. E a melancolía daquela Pontevedra que desapareceu é o paradiso da infancia que aquí o autor homenaxea no púrpura das memoranzas, saudoso daquelas pequenas grandes xestas de cando o mundo era outro e o brinco de metal dourado na orella esquerda dun navegante valía máis que unha capitanía marítima.
Cando no futuro haxa que pesar a ánima creadora de Víctor F. Freixanes haberá que poñer na balanza os triángulos de todas as inscritas circunferencias. E a mítica cidade dos Césares. Mesmo os cabalos de ouros de tapete fino. Mais non me cabe dúbida de que tamén se terá que gardar lugar preferente para os indómitos xinetes que, subidos nos lombos asnais da Linda e da Mercedes, perpetraron o admirable delirio dun asalto ao tren da Portela, odisea tan improbable coma fermosa.
Asalto ao tren da Portela
Víctor F. Freixanes
Editorial Elvira
Pontevedra, 2024
