Unha das pezas máis brillantes da nosa narrativa recente é, sen dúbida, este Perder as bestas (2023) de Manuel Veiga Taboada, publicado por Xerais, que nos adentra desde a primeira páxina nun mundo de conflitos sen resolver, resultado de guerras inacabadas, en que o crime e o asasinato son consecuencia de tensións particulares e anteriores, o mundo como unha refrega inútil e constante.
Sobresae a tensión estilística necesaria para alimentar unha trama de fundamento case tremendista, na que o escenario singular das florestas arraianas en tempos da Guerra Civil recrea os percorridos labirínticos de tropas á deriva, guerrilleiros e franquistas, atenazadas pola derrota e a vinganza.
Ficamos prendidos desde o inicio pola radicalidade das accións dos personaxes, exentas de calquera lóxica moral nun tempo histórico que, máis que histórico, podería ser cosmolóxico, tempo de ningures e de nunca que envolve unha alegoría elemental da condición humana.
Celebramos que este Manuel Veiga Taboada, herdeiro daquel Manuel Veiga que, durante décadas, nos acompañou como xornalista das páxinas d ‘A Nosa Terra, encontrase na escrita novelesca a que nos parece a súa mellor versión como enunciador dun discurso irreverente e subverso, digno representante especular destes guerrilleiros míticos e eternos que semellan estar a un tempo dentro e fóra da historia.
E esta acaso sexa, no fondo, a raíz desta trama e do seu encanto, ponderando na balanza o peso que adquiran nun lado e noutro o mito e a historia, a palabra a ensarillar o realmente acontecido e o seu reflexo calibrado ou idealizado no discurso.
Sendo, pois, unha novela que formula alá nos seus adentros (non hai arte sen teoría) a complexa relación entre historia e Historia, cabe sinalar que nos sitúa nese espazo-tempo neboento en que a Historia encontra a súa verdade no mito ao tempo que o propio mito se nos presenta como fillo directo da Historia.
Cabe salientar a densidade desta atmosfera impresionista que, malia a crueza dalgunhas situacións, logra salvar o gozo lector na frescura do seu ritmo e na vitalidade con que unha e outra vez se nos enfocan os actos destas bestas, enunciadas no título. Hai unha esperanza no final da Guerra Mundial de que a derrota do nazismo traia consigo tamén unha recuperación da legalidade suprimida e as partidas de guerrilleiros poidan vencer as contrapartidas organizadas por requetés e falanxistas, ao servizo do novo réxime.
En pouco máis de cen páxinas, Manuel Veiga Taboada non desaproveita a ocasión de acompañarnos por estes montes húmidos e fríos cunha prosa amena e que convida a seguir, tornando a lectura un pracer e un regalo, mostrándonos o confronto e o combate de tropas e de bandos, en que alternan homes posuídos por un ideal e bestas depredadoras e sanguinarias.
Versión contemporánea da narrativa sobre a guerra civil que pode agora tornarse máis literaria que histórica, máis formal que referencial, para ocuparse desde a arte da palabra dun nosos momentos máis cargados de sentido.
Perder as bestas
Manuel Veiga Taboada
Edicións Xerais
Vigo,2023
Número de páxinas: 128
