Martes 28, Novembro 2023
HomeCulturaRolling Stones. 50 anos en 15 temas

Rolling Stones. 50 anos en 15 temas

Para falar de música non se pode pretender a obxectividade, pero si a honestidade. Respectar as emocións que nos provoca e tentar facerlles xustiza contándollas ós demais. E para falar de emocións, o mellor e remitirse ás cancións que as crean en primeira instancia. Isto non é unha lista dos 15 mellores temas, nin un repaso cronolóxico. Son cancións que serven ó mesmo tempo para provocar temas e para ilustrar a historia da banda de rock máis importante de sempre. Escoitade e lede.

Time is on my side

Hoxe os Rolling Stones xa non teñen o tempo do seu lado da mesma maneira. En 1962 tíñano por diante. Agora pasaron cincuenta anos nos que cambiaron a maneira de entender o rock and roll. A nivel industrial e a nivel artístico. É a mellor bagaxe, pero pesa. En 1980, John Lennon dixera: “Agora felicitan ós Stones por levar xuntos cento doce anos. Nos 80 preguntarán: “¿Por que seguen xuntos estes tíos?” (…) Verán ós Beatles e ós Stones como verdadeiras reliquias. (…) Ensinarán fotos do tipo cos beizos pintados e meneando o cú, e os catro tíos malos cos ollos pintados de negro tentando parecer provocativos. Ese será o chiste no futuro.” Pasaron os 80 e dúas décadas máis e souberon rexurdir unha vez detrás doutra. Pero seguen sendo os mesmos Stones? Ou venderon a súa alma ó demo?

Brian Jones

Waiting on a friend

A historia dos Stones é, primeiro, a historia dunha parella. Jagger e Richards odiáronse e quixéronse profundamente ó longo dos anos. Pero a suma das súas personalidades (ou a súa confrontación) é a esencia da súa música. Keith é o corazón, visceral, auténtico e imprevisible. Mick é o cerebro, intelixente, calculador e teatral. Nos seus discos é fácil ver o conflito. Incluso na mesma canción. Pero sen el non habería nada, non sería posible ese estraño equilibrio entre as raíces, a expresión honesta e a reinvención constante.

Play with fire

Nese conflito non só estaban Mick e Keith. Non se pode entender ós Rolling Stones sen todos os Rolling Stones. Sen Brian Jones, o primeiro lider. Jagger: “Para el, os Stones eran unha banda de blues baseada na tradición de Muddy Waters e Elmore James. Non creo que realmente lle gustara tocar cancións de Chuck Berry”. Cando Jagger e Richards comezaron a compoñer tomaron o control. Pero o que os uniu a todos foi a paixón polo rhytmn and blues e (ou) o rock and roll. Os seus primeiros discos estaban cheos de versións de Muddy Waters, Slim Harpo, Chuck Berry, Bo Diddley ou Willie Dixon. O vampirismo dos Stones comezou así, inocente.

Under my thumb

Aínda que sexan case o sinónimo do rock, os Rolling Stones son un grupo atípico musicalmente. Non se basean, dende logo, no virtuosismo. Tampouco demasiado no aspecto melódico. A súa esencia, como a esencia primitiva do rock and roll, está no ritmo. Bill Wyman: “Todos os grupos de rock and roll seguen ó batería. (…) Así é como funciona, excepto no noso grupo. O noso grupo segue ó guitarrista rítmico. Cando se produce un retraso dunha centésima de segundo entre a guitarra e o magnífico toque de batería de Charlie, iso cambia o son. (…) O resultado final é esa pulsación libre que se produce entre Keith, Charlie e máis eu”. Partindo do seu carácter, asimilaron as raíces negras e a música pop para levalas máis lonxe. Cando o rock and roll aínda podía ser unha moda pasaxeira, eles pasaron de estrelas pop a artistas. A música popular comezaba a ser o mellor reflexo da época, e o seu carácter xuvenil permitíalle ser transgresora e provocativa. Os Stones rexeitaban o establecido con agresividade e arrogancia na música e nas letras. Richard Merton, crítico, explicaba que negaban a ortodoxia da música pop: “o amor, os ciumes e os lamentos non existen. A explotación sexual, a desintegración mental e a inmersión física son os seus sustitutos”.

Connection

Nos 60 os Stones eran ó mesmo tempo unha máquina de facer cartos e unha ameaza contracultural. Vendían millóns de discos e ó tempo colaboraban con Jean-Luc Godard. Alentaban á revolta, e tiñan crédito entre os intelectuais. Allen Ginsberg: “Os Stones son un dos maiores activos culturais de Gran Bretaña, e deberían ser honrados polo reino en vez de ser vapuleados”. Non todo era provocación baleira. Representaban, como outros, a resposta ó establecido. E eran conscientes de estar no punto de mira: en Connection cantan que “están morrendo por engadirme ás súas coleccións”.

A traxedia de Altamont

No expectations

Jagger a Richards: “O flower power era unha morea de merda, verdade? En Jumpin’ Jack Flash non había rastro de amor, paz e flores, verdade?”. A mediados dos 60 apuntáranse á psicodelia. Forzaran o seu son, pero atoparon o camiño. Voltaron ó blues e ó rock and roll, sen imitar fórmulas preexistentes e sumando piano e sección de metais. Abríronse a colaboradores cruciais. Jimmy Miller, produtor, puxo orde no caos que vivía o grupo: Anita Pallenberg, a moza de Brian Jones, pasara a ser a de Keith Richards. A el, Ry Cooder ensinoulle a afinación aberta que usaría dende aquela e acusouno de roubarlle os riffs. Richards: “(Cooder) tocaba moi ben, pero eu aprendín cousas de moita outra xente. No rock and roll é normal tomar prestado. (…) Ás veces dinme: “Ese tío está copiándoche.” E que?”.

Midnight rambler (live)

Os Stones xogaban coa controversia que xeraban. Dende “Deixarías que a túa filla saíra cun Rolling Stone?” ata autoproclamarse Satánicas Maxestades. Pero a lenda negra medrou a partir de 1969. Expulsaron a Brian Jones do grupo. Xusto despois, morreu en circunstancias estrañas. Volveron saír de xira, logo de tres anos. O público xa non eran adolescentes berrando. A súa reputación en directo ía aumentando, agora con Mick Taylor á guitarra. Mick Jagger cantaba Midnight rambler dende o punto de vista dun asasino, un violador, igual que en Sympathy for the devil se transformaba no demo. Como un dos intérpretes máis brillantes, estaba creando personaxes, sacando todo o partido posible ó teatro do rock and roll. Sempre había a dúbida de que era verdadeiro e que era calculado. Pero algo rematou por voltarse en contra deles coa traxedia do festival de Altamont, onde un rapaz morreu apuñalado polos Hell’s Angels, encargados da seguridade. Era a fin da inocencia dos 60.

Torn and frayed

Keith e Mick comezaron a afastarse. O primeiro cara a heroína, mentres Jagger comezaba a atender as contas do grupo. Romperon o seu contrato tiránico con Decca e crearon Rolling Stone Records. Exiliáronse a Francia por motivos fiscais e alí gravaron Exile on main street no soto de Nellcôte, a mansión de Keith. Jagger: “Había unha humidade incrible. Non podía soportalo. En canto abría a boca para cantar, quedaba sen voz. Era tan húmido que todas as guitarras se desafinaban antes de chegar ó final da canción”. O método de traballo anárquico marcábano os ritmos da adicción de Richards, pero xurdiu a inspiración. A electricidade roubábana da rede ferroviaria. A música, da tradición americana para expresar a súa visión do mundo, crúa e marcada polas drogas no momento en que rematara para sempre o idealismo hippie.

A época do Exile

Winter

Richard Lloyd (guitarrista de Television): “Aqueles discos de mediados dos setenta, de Goats head soup a Black and blue, teñen unha vacuidade que me doe escoitar. Porque escoitas os anhelos, o intento honesto, pero tamén o fracaso”. Logo de Exile, veu a decadencia, pero non foi unha decadencia patética. A nivel artístico, amosa os problemas creativos. Entre a irregularidade e os devaneos eclécticos, aparecen cancións marabillosas. E ó mesmo tempo as vendas do grupo medraban co éxito de Angie ou It’s only rock and roll. Jagger e Richards comezaron a vivir en países diferentes, no literal e no figurado: un estaba interesado en codearse coa jet set e os intelectuais e o outro estaba converténdose no que o crítico Nick Kent describiu como “o ser humano máis elegantemente destruído do mundo”.

Respectable

Jagger: “O rock and roll é fillo do serrín, deses clubes horribles nos que a xente se pon enferma e vomita, deses incribles vaqueiros azuis, chaquetas de coiro e demais. Cando o sacas dese elemento, que é moi vital e aínda existe, corres o perigo de perder grande parte da sustancia. (…)” En 1977 os Clash cantaban “non Elvis, Beatles ou Rolling Stones en 1977”. Eran os dinosauros, desfasados. A contracultura quedara atrás. O satanismo tamén. Non podían rebelarse contra o establecido porque pasaran a representalo.

Before they make me run

A pesar de todo, eles definían o estilo de vida do rock and roll. Richards sobreviviu á época de milagre, sen acabar morto ou en prisión por drogas: “Están decididos a ilegalizar o rock and roll. Van tanto por min porque é máis interesante (…) A eles excítalles, pero para min non é máis que outra actuación”. Aínda eran incómodos. E conseguiron rexurdir das cinzas. Prescindiron dos músicos de sesión que condicionaran a dirección do grupo e adaptáronse á época en Some girls. Volvía o son primitivo, de banda, coa chegada de Ronnie Wood. Richards: “Xa case me acostumara a que os Stones sonaran a min e a Mick Taylor. Woody e eu podemos poñernos a tocar ata que ningún dos dous sabe quen fixo o último fraseo. É unha conexión moi profunda. Convertémonos nun só instrumento”. Recuperaban o soul, aceleraban o rock and roll para achegalo ó punk e poñían un ollo na pista de baile. E sonaban ós Stones.

Comezos dos 80

Yesterday’s papers

Na traxectoria do grupo quedou moita xente polo camiño, aparentemente sen que a eles lles preocupara demasiado. Ian Stewart, pianista, era inicialmente o sexto stone. Cando asinaron co manager Andrew Oldham dixo que non encaixaba na imaxe, así que quedou como roadie e colaborador. O propio Oldham rematou despedido cando non tivo máis que aportar, igual que Brian Jones, consumido polas drogas e as inseguridades (e falecido pouco despois). Jimmy Miller acabou adicto e prescindiron del, igual que do saxofonista Bobby Keys. Mick Taylor, adicto tamén, marchou pola súa conta. Outros, como Gram Parsons, que colaborara moi estreitamente con Keith, acabaron mortos. Richards: “Os Rolling Stones destrúen á xente a un ritmo alarmante. Hai algo en nós que os fai enfrontarse cara a cara consigo mesmos, ás veces da mellor das maneiras, ás veces da peor”.

The singer not the song

Cando volveran a ser eles, volveu o conflito. Keith conseguira deixar a heroína e volvía ter moito que dicir nos asuntos do grupo. Jagger quería continuar adaptando ó grupo ás modas e facendo cartos. Fixeron os seus peores discos, Undercover e Dirty work, mentres Mick comezaba (sen éxito) unha carreira en solitario, chegando ata a negarse a xirar cos Stones provocando o enfado dos demais. Charlie Watts pasaba pola crise de mediana idade entre adiccións e Ian Stewart, moi unido a todos, morrera de súpeto en 1985. Keith pensou que o grupo rematara e gravou disco só: “A todo o mundo lle gustan as cousas claras, e cos Stones nunca será así. Se todo rematou ou non, dependerá de como se sinta cada persoa no grupo”.

A banda ó completo no concerto de Shine a light

Mixed emotions

Finalmente, volveron en 1989. Dende aquela, sacaron catro discos moi vendidos e pouco lembrados, cortados polo mesmo patrón e producións sen sangue. Bill Wyman marchou no 93. As súas xiras convertéronse en acontecementos. Pero ás veces dá a impresión de que pasaron do sector da cultura ó do ocio. Mentras Bob Dylan, Neil Young, Johnny Cash ou Marianne Faithfull (que fóra moza de Jagger e amante de Richards nos 60) recuperaban o seu crédito artístico, os Stones convertíanse no maior espectáculo do mundo. Jagger: “O rock and roll é arte e negocio e ninguén pode escapar diso. Os Stones son unha empresa e cando saímos de xira moitas familias dependen de nós.” Sen risco, non hai arte.

You can’t always get what you want

E agora? Parece que volven despois das últimas leas. Os que nunca os vimos esperamos poder facelo en 2013, que pode ser (esta vez si) a derradeira xira. Podemos conservar a esperanza de que se fagan xustiza a si mesmos. Algunhas cancións dos últimos discos valían realmente a pena. Cando eu ou calquera da miña xeración descubrimos ós Stones, xa eran o que son hoxe. Pero é difícil velos da mesma maneira logo de ter escoitado Happy ou You can’t always get what you want. A eles e a calquera. A grandeza de antes é a decepción de agora. Non sempre podes ter o que queres. Pero eles tamén o dicían: ás veces, se o tentas, tes o que necesitas.