Anxo Rei Ballesteros (1952-2008) foi un torbeliño e un lóstrego na tradición literaria contemporánea. Torbeliño porque axuntou todo o que herdara a súa xeración, que é tamén a miña, e volveu darlle asentamento, ubicación, en correspondencia cos novos tempos. Lóstrego porque o movemento foi inesperado e veloz, como se o seu paso polo mundo estivese a considerar a posibilidade de ser ignorado, de tan necesario como se facía sentir.
Da súa obra numerosa podemos mencionar non só a narrativa (Dos anxos e dos mortos, Non sei cando nos veremos, Nin me abandonarás nunca… ) senón tamén o ensaio (Tempo e vinganza) e o teatro (Xogo de damas). De maneira que podemos afirmar que foi un home enteiramente entregado á luz da literatura e do pensamento, sempre cun especial fulgor de intelixencia, apaixonado por canto o mundo na súa pluralidade de voces e miradas ía depositando ao sen amparo, fose poesía, narrativa, filosofía, teatro. Unha luz que se contaxiaba no trato persoal até facerse inesquecible.
Creo que lin todo canto Anxo foi dando a luz ao longo dos anos. Mesmo como se quixese encontrar na súa palabra escrita todo canto a morte nos roubou apagando a súa existencia, aínda na xuventude. E de todo canto Ballesteros escribiu, sen dúbida, cabe salientar a novela que a Editorial Laiovento nos convoca a reconsiderar cunha nova edición, logo de esgotada a primeira na Ed. Galaxia: Loaira. Trátase dunha nova edición da man do profesor e erudito Manuel Castelao Mexuto, que nos sitúa diante dun propósito de artista de levar a vida á literatura, “como se vida e arte non estivesen separadas”, tal e como ten evocado recentemente Marcelino de Santiago, Kukas, amigo do autor. Trátase, efectivamente, dunha novela viva, como se o autor estivese a facer constantemente literatura a partir do vivido, mesmo como nun novo sentido do xénero do diario.
Nesta edición, restáurase o texto orixinal e acométese unha orde de lectura alternativa, ao xeito da Rayuela de Cortázar, mais con Compostela a facer as veces de París, agora nos tempos de finais do franquismo e co estudantado compostelán a termar da súa utopía.
Hai, ao meu ver, dúas pegadas imprescindibles que Ballesteros toma da tradición: Joyce e Faulkner. E estas dúas pegadas teñen moito que ver non só co modo de narrar senón tamén, e sobre todo, co obxecto da narración. Neste sentido podemos entender a Ballesteros como un continuador da Nova Narrativa Galega. Os seus actores vagabundos en sen raíces, enfocados desde un discurso interior e subxectivo, sumidos nunha néboa xeral que é a néboa dos tempos e da historia. Como se a palabra e o discurso fosen, finalmente, o único que puidese salvarnos. Unha palabra túa abondará para salvanos. Perpetua loita do humano por encontrar un sentido no absurdo da existencia, coa palabra como único baluarte, como unha única ponte para encontrar o mundo.
En resumo, unha nova edición necesaria e magnífica dun libro xa clásico. E que deixa aberta unha pregunta: para cando un Día das Letras Galegas dedicado a Anxo Rei Ballesteros?
Loaira
Anxo Rei Ballesteros
Edicións Laiovento
Santiago, 2023