O conde László Almásy cría nunha cartografía do corpo; non o persoeiro, senón o personaxe literario da fermosísima e poética novela de Michael Ondaatje O paciente inglés. Aínda que Almásy era máis ben doente, pois doíanlle as fronteiras, os mapas, os marcos nacionáis. Por iso cría nunha xeografía do sentimento; non soamente ser un coa natureza (a maneira de Whitman), senón tamén fundirse nela, o corpo e mailo territorio nunha gran historia comunal, co desexo de camiñar por unha terra sen mapas. A cartografía total, o esquecemento das fronteiras. Demasiado ao este xa é leste, que di o adaxio anónimo.
Ese sentimento de reflexión xeográfica sobre a identidade, sobre o noso lugar no mundo, percorre os versos contidos en Dakota, poemario co que Masha Álvarez vén de gañar o Victoriano Taibo de 2023, cunha obra dunha madurez poética abraiante. As grandes obras poéticas non precisan dunha linguaxe rechamante, mais ben todo o contrario. Non hai nada máis difícil en poesía que ser sinxelo, que expresar cun lirismo axeitado a complexidade do sinxelo, e Masha Álvarez é quen de transmitir un fondo sentimento poético cunha lírica sinxeleza.
Dende a asunción inicial de que as fronteiras son entelequias contextuáis que mudan co tempo, “Os encargados de debuxar as fronteiras norteamericanas / hoxe suspenderían cartografía”, Masha Álvarez lévanos voando cal poetico paxaro por toda a súa xeografía sentimental que vai conformando un novo territorio no que se mestura Norteamérica con Galicia, no que coma nun film de Wim Wenders ás fontes de Redondela se chega por Illinois nun barco que sae do peirao de St. Louis, Missouri.
Síntense as pegadas do Sam Shepard de Motel Chronicles, do Wyoming de Annie Proulx, do fondo sentimento de Raymond Carver; mais Dakota é unha road movie na que o percorrido non o marcan os mapas senón a nosa relación sentimental coa cartografia e coa climatoloxía. Hai moito frio, moita neve, moito vento que ouvea en Sioux Falls coma o vento cabaleiro das montañas de Otero Pedrayo, coma o toradón da neve, mais non de Trasalba, senón de Nebraska. Sentimos ecos tamén de Tracy K. Smith e da súa poesía da auga e da xeografía, de Gary Snyder cos seus poemas da natureza; mais, non podemos esquecer que o eco é unha cousa que escoitamos porque hai algo firme que reflicte as ondas de volta. Dakota é poesía orixinal nunha voz nova e poderosa, que asume as súas influencias, pois ninguén escribe no baleiro, e nolas manda de volta convertidas en marabillosa poesía que sentir coma nosa.
Masha Álvarez fala de estacas na horta que se tornan maceiras en flor, de cerdeiras de Bembrive e algodoeiros de Arkansas, o mesmo Arkansas ao que Derek Walcott lle cantaba no seu Testamento de Arkansas, facendo a distinción entre Here “Aquí” e Elsewhere, “Outra parte, o que non é aquí, o que pode ser alá”. Mais, coma podemos definir aquí ou alá? De onde somos? O mesmo Ondaatje, novelista e poeta canadiano, naceu en Sri Lanka, outrora chamada Ceilán. Os marcos mudan, os nomes cambian, so quedamos nós confrontados ao espazo. Somos en tanto que nos definimos nunha multiplicidade de esencias, de paisaxes, de sentimentos. Diso vai Dakota, e por iso Masha Álvarez é quen de emocionarnos cun dos mellores poemarios da década.
Dakota
Masha Álvarez
Editorial Galaxia
Vigo, 2024
Número de páxinas: 68
