Hai ocasións nas que parece que os astros se aliñan para coincidiren nas súas órbitas e, segundo a superstición máis ancestral, iso ten algún tipo de influencia sobre todos nós. Pois ben, nos últimos meses semella que houbese algunha aliñación astral que removeu as editoriais galegas, pois viñeron coincidir nos andeis das librarías algúns dos nomes máis importantes do noso panorama literario contemporáneo. Por poñer só algúns exemplos, velaí está Ledicia Costas con Pel de cordeiro, o seu particular e marabilloso aquelarre para adultos; ou Rexina Vega, coa visceral reflexión sobre a maternidade que se agocha en O teu perfil na miña sombra; ou María Solar, coa revisión do mito vampírico que fai na novela xuvenil Adeline; ou Diego Ameixeiras quen, con Un anarquista, trasládanos aos conflitos da Barcelona de finais dos anos 70; ou Rosa Aneiros con A noite das cebolas, unha fascinante historia sobre a fraxilidade, a supervivencia, as trampas que agocha a memoria e o descubrimento dun pasado ignorado…
Diego Ameixeiras
E iso sen contar as reedicións e homenaxes a Luísa Villalta, a nosa flamante protagonista do Día das Letras Galegas. Todos e cada un destes traballos, e moitos outros que quedaron fóra desta listaxe apresurada, merecen a nosa atención. Mais, desta volta, quixemos botar unha ollada un pouco máis alá para ver que é o que se coce no segundo plano. Por iso dedicamos estas Folla Soltas a algunhas obras que, debido a tal confluencia de primeiras plumas, corren o risco de pasar desapercibidas e ben merecen, ao noso entender, unha chiscadela de complicidade.
Emma Pedreira, sempre sorprendente e sedutora, arrastra ao lector a lugares insospeitados botando man dunha multiplicidade de narradores que conforman A boca da sombra, e Manuel Esteban desenvolve en O xogo de Escher unha trama que ten nas redes o seu ámbito de tensión.
Beatriz García Turnes
Novas novelas de Emma Pedreira e Manuel Esteban
Resulta un atrevemento case pecaminoso colocar nesta segunda fila a Emma Pedreira, pero se fixamos os ollos nela é porque leva un tempo afastada da visibilidade que aportan as principais editoriais, ofrecendo os seus sempre interesantes traballos a empresas pequenas, e cadaquén que faga a lectura de tal afirmación como considere. Nesta ocasión cremos que non debe perderse no ciclón de novidades unha noveliña pequena e desgarradora, como é A boca da sombra. Seguindo a súa liña habitual, sempre sorprendente e sedutora, Emma preséntanos unha historia escura e neboenta que ben poderiamos considerar un exercicio de estilo en forma de narración, pois a trama dilúese segundo avanzamos na lectura. Existe unha trama, claro que si: Putown é unha cidade afastada de todo e gobernada por prostitutas que tomaron o control do seu destino, mais esa tranquilidade vese ameazada por un asasino en serie que provoca que o medo se espalle por toda a localidade. Pero esa trama non pasa de ser unha coartada para arrastrar ao lector a lugares insospeitados e mantelo alí con verbas precisas e preciosas, con personaxes inesperados, ou con situacións que bordean a maxia e a tradición, sexa oral, sexa literaria.
Non é unha narración, polo tanto ao xeito tradicional, con prantexamento, nó e desenlace. Está estruturada en pequenos fragmentos nos que unha multiplicidade de narradores deixan pistas sobre os acontecementos: dende o policía que investiga, ata o forense que trata a cada unha das vítimas cunha delicadeza obsesiva; dende o verdugo que está á espera de que o avisen para axustizar ao asasino, ata o propio asasino; dende as prostitutas que o trataron antes de morrer, ata aquelas que temen a súa aparición… Todos teñen algo que aportar a un argumento difuso e escuro. É como se a autora nos quixese deixar claro que o relato en si non é o importante, senón o universo creado e, sobre todo, a maneira de contalo. E por iso falaba máis arriba de «exercicio de estilo». É a súa maneira de dicirnos que nos centremos na escrita en si, na que a autora goberna a palabra precisa no momento axeitado, a metáfora sorprendente, a expresión sutil, a idea suxerente… Ese é o lugar no que A boca da sombra fai a maxia.
Tamén convén prestarlle atención ao novo traballo de Manuel Esteban, O xogo de Escher. Esteban publicou varias novelas policiais protagonizadas polo inspector Manso pero, dun tempo a esta parte, deu un xiro importante á súa escrita abríndose a novos lectores. Así, a novela xuvenil Setestrelo supuxo un alarde de imaxinación ao estilo de Terry Pratchett, e agora presenta unha novela para adultos que chegou avalada polo premio Cidade Centenaria de Ribeira e que resulta ser un enredo con bastante máis profundidade do que inicialmente aparenta. 
O xogo entre realidade e ficción convértense no eixo central dunha trama que se desenvolve nun futuro distópico. A empresa informática Escher pon en marcha un proxecto aparentemente lúdico, que permite aos xogadores conectados a un enigmático Cubo, vivir vidas que lles son alleas en calquera tempo e lugar. Así, o protagonista xoga varias partidas que o fan viaxar a distintos momentos da historia asumindo diferentes identidades, e cada unha delas debe rematar, invariablemente, coa morte da personalidade prestada. Mais a experiencia é tan intensa, tan adictiva, que vai facendo cada vez máis difícil distinguir entre realidade e ficción. Por iso necesita un intervalo de recuperación despois de cada lance; nese tempo «de recordar» que pecha cada capítulo, desenvólvese unha nova trama que vai encadeando cada unha das partidas.
Juan Parcero e Beatriz García Turnes reabren de Na canella infinita e Comando Sintrom, respectivamente, a vella colección ‘Ronsel’ de Galaxia. Cristina Rey Vázquez estréase como novelista en A fuxida, unha historia que aborda o abuso de poder e acaba nun alegato sobre a sororidade feminina.
Juan Parcero
Non custa traballo facer un paralelismo entre este argumento e o papel cada vez máis inmersivo das redes sociais. Esa dificultade de separar o real do virtual, mesmo a capacidade de «enganchar» ao xogador coma se fose algún tipo de droga adictiva, están moi presentes na novela. Outra lectura doada sería a comparativa histórica que se mostra en cada partida, mesmo certa argumentación revolucionaria contra os que ostentan o poder ao seu antollo con normas caprichosas, pero que lles facilitan a submisión do individuo. Por todo iso e por moito máis, O xogo de Escher merece unha lectura pausada e fonda. A pegada está asegurada.
Entregas para a recuperada colección Ronsel
Mergullámonos agora na memoria para falar da recuperación por parte de Galaxia da colección «Ronsel», que nos anos 80 deu espazo a algunhas das, naqueles intres, novas voces da nosa literatura. O primeiro número desta segunda andaina correspondeulle a Na canella infinita, a nova novela de Juan Parcero, un relato que se desenvolve nunha vila mariñeira imaxinaria, nun tempo asolagado polo veleno da heroína e a carencia de esperanza no futuro. Nese entorno de certa inanición e laxitude, tres rapaces enganchados á droga atopan accidentalmente un fardo de heroína. O achado provoca moitas dúbidas no grupo, incapaz de xestionalo. 
A historia chega cargada de dura veracidade no que respecta ao problema descrito, mais esa dureza compénsase coa aparición de elementos vinculados ao realismo máxico que supoñen un interesante contrapeso co que equilibrar o relato. O autor vai alén dos tópicos de violencia para afondar na alma dos protagonistas, valéndose da hostilidade do entorno como principal ferramenta para engarzar o relato. E todo cun estilo limpo e coidado e unha linguaxe directa e moi persoal. O resultado destaca pola súa sensibilidade e pola elegancia coa que nos sitúa na crueza da historia, sen chegar a mancar.
O número 2 desta colección foi para Comando Sintrom, de Beatriz García Turnes, primeiro achegamento á ficción para adultos da autora logo de varios traballos dirixidos ao público xuvenil. O que presenta é un monllo de relatos que teñen como protagonistas a persoas de idade avanzada, sempre mulleres, que viven situacións dispares. Se algo teñen en común todas elas é que se afastan dos prototipos de «avoas» arredor da lareira e cun pano na cabeza; son mulleres «modernas», que mesmo participan nas redes sociais ou en asociacións reivindicativas; mulleres arroutadas, ás veces arteiras, case sempre sensibles, con altas cargas de empatía e, sobre todo, divertidas.
O enfoque dos relatos alónxase da tristeza e da soidade para darlle paso a unha vida case sempre activa e axitada. E aínda que non podemos falar de literatura humorística, si é certo que a retranca e a ironía campan ás súas anchas polo libro. A autora emprega unha linguaxe sinxela e directa, sen grandes adobíos, nalgúns casos chea de diálogos moi áxiles, elementos cos que consegue dotar de gran fluidez a lectura.
A primeira novela de Cristina Rey Vázquez
Outra achega que debería gozar de máis atención vén de man de Cristina Rey Vázquez, unha autora que, logo dun tempo colleitando premios no eido do relato curto, decide dar o salto á novela con A fuxida, proposta que chegou a ser finalista do Premio Vilar Ponte. É unha historia que se mergulla no mundo da emigración e que nos fala de desigualdade, de abuso de poder pero, sobre todo, de complicidade e colaboración. Está protagonizada por Sumailla, unha rapaza ecuatoriana de condición humilde. A súa relación con don Víctor, o terratenente propietario da facenda na que vive e que aparenta bonhomía, pero agocha un espírito caprichoso e despótico, desembocará na decisión de abandonar a súa terra e buscar fortuna do outro lado do Atlántico, na cidade de Vigo.
Nos últimos meses semella que houbese algunha aliñación astral que removeu as editoriais galegas, pois viñeron coincidir nos andeis das librarías algúns dos nomes máis importantes do noso panorama literario contemporâneo: Ledicia Costas, Rexina Vega, María Solar, Diego Ameixeiras, Rosa Aneiros.
A novela fala de miseria e de abuso de poder, mais acabará por se converter nun alegato sobre a sororidade feminina. Con todo e sendo esa quizais a parte fundamental da historia, non agocha referencias claras ás ansias de mellora e de construción dun futuro máis soportable, ou ás razóns polas que unha persoa toma a difícil decisión de deixar atrás o que coñece para aventurarse nunha terra ignota para acadar os seus soños; incluso podemos asistir á dificultade de alcanzalos e á fraxilidade que implica mantelos. Así, as vivencias máis intensas teñen unha incidencia evidente, pero aquelas que semellan non ter relevancia ningunha ás veces acaban por resultar fundamentais á hora de nos converter no que somos ou de que tomemos determinadas decisións. Velaí o que consegue Cristina Rey, cunha escrita limpa e directa, pero moi traballada.
Rosa Aneiros
Dominio feminino no eido da narrativa
Estas son só algunhas das propostas que nos parece que poden despertar o interese dos lectores e lectoras no eido da narrativa, pero hai outras moitas que cadaquén deberá descubrir por si mesmo. Con todo, non queremos deixar de salientar un dato que consideramos relevante: unha simple ollada á listaxe de obras referidas nesta crónica valorativa fará que nos decatemos da preeminencia de mulleres fronte aos nomes masculinos que enchían relacións similares fai poucos anos. O dominio actual feminino é, sen dúbida, unha gran noticia e un sinal denormalización que estaba tardando en afianzarse. Algo está a mudar na nosa literatura, e estamos seguros de que será para ben.
