A banda que versionara “My My, Hey Hey” volve da febre dunha viaxe que fora A grande evasión (2009). Trazan unha liña en que Os Resentidos ou a Psicofónica cómpren igual ca Badiou ou Manuel Antonio. Procuramos que fixesen sitio nesas letras que levan idea. Falan “da supervivencia, da vida, do amor, da morte, do sexo, do matrimonio, da rebeldía”, segundo escoitamos sampleado no comezo de Violentos anos dez (A Regueifa, 2011). Acaída autopoética e fío polo que decorre esta conversa. Supervivencia e rebeldía son canda eles dialéctica e acceso ao real.
ProTexta. Unha crítica d’A grande evasión, o seu anterior disco, dicía das súas letras que “teñen máis musicalidade elas nos anteriores traballos ca o propio son do grupo”. Como levan a etiqueta de “grupo de filólogos”?
Miguel Mosqueira. O noso grupo ten moito mérito porque, tocando bastante mal, podemos facer algún concerto e gravar discos que pasan por música. Coñecémonos en Filoloxía, non podemos dicir que non somos filólogos, pero non creo que teña que ver para facer as letras. O que se aprende alí non serve para case nada, e menos para ter un grupo de rock.
Samuel Solleiro. Máis ben ao contrario, creo que temos un grupo a pesar da filoloxía [risos]. Durante toda a época d’A grande evasión serían licenciados en Filoloxía a metade do grupo.
P. Xa son todos filólogos?
Roi Vidal. Lois non, pero fixo un doutoramento en Teoría da literatura [risos].
Lois Carlín. Para poder entrar no grupo. Dicíanme: “se non fas o mestrado non che deixamos”.
M. M. A outros músicos dálles igual o coidado das letras, preocúpanse máis pola música e chámalles a atención que cando gravamos atendamos máis se cadra a unha palabra cá afinación. Temos máis recursos lingüísticos ou literarios ca musicais.
R. V. Máis ca o de grupo de filólogos poderiamos aceptar que somos xente interesada pola lectura de textos poéticos, literarios. Temos adaptado poemas, algunhas letras eran moi literarias, sobre todo ao principio. Penso en “Afganistán canto”, que tiña versos fusilados de Manuel María.
S. S. Pero unha cousa é ter un grupo de persoas ás que lles interesa a literatura e outra é a filoloxía, á fin e ao cabo a vertente máis reaccionaria dos estudos literarios. Incomódame bastante cada vez que vexo o de AE e os filólogos. Como todas as carreiras, é unha cuestión de trámite, burocrática.
P. “Unha tarde no zoo”, Lou Reed. “Ningún lugar seguro”, Antón Lopo. Son dous referentes para o traballo que fan?
M. M. Gústanos bastante Antón Lopo, o libro do que está sacado o poema a partir do cal fixemos “Ninguén lugar seguro”, e tamén Fálame. Lopo fai algo que está ben, mesturar rexistro máis “literario” e máis coloquial, algo que nós tamén adoitamos facer.
R. V. Creo que primeiro tiñamos a música e logo vimos que ese poema encaixaba.
M. M. Si, é moi elegante. E na canción de Lou Reed, “Perfect Day” hai unha referencia a pasar a tarde no zoo, e ese contraste entre unha música moi dramática e unha letra aparentemente feliz. Tamén é algo que acostumamos facer: tratar os temas dramáticos con ironía ou os temas máis banais con algo de dramatismo impostado.
R. V. Antes desa fixeramos, bastante influídos por Lou Reed, a “Canción para pechar o Ruta”.
M. M. Pero aquí estaba sobre todo a influencia duns versos: “Barman, póngame un dyc / pa un withe label no me llega / y ese disco de los RIP / para menear las piernas”. Dicía los RIP e eu entendía Lou Reed.
S. S. A inédita influencia de Manolo Kabezabolo en AE [risos]. Non sabía tal.
P. E iso de teren dous poetas (recoñecidos publicamente) no grupo?
S. S. Quen son eses?
P. Solleiro e Vidal.
S. S. É anecdótico, non ten moito que ver unha cousa con outra.
P. Pois dous escritores, narrador e autor de pezas de teatro.
R. V. Cando fago a miña achega ás letras do grupo sitúome noutra coordenadas, non o fago igual ca se estivese escribindo un poema meu. Se cadra a experiencia de escribir axuda, pero sitúome noutro mundo, con outros referentes.
S. S. Si, eu tamén.
R. V. Se cadra a técnica é a mesma, pero non parto desde o mesmo lugar.
P. Refírense á procura de referentes que poidan ser compartidos polo resto do grupo?
R. V. Cando escribes un poema es máis libre de forzar a linguaxe como queiras e intentas buscar un estilo propio. Cando fas unha letra para unha canción estás supeditado á métrica, á rima, e o estilo non é o dun poeta, é o dun grupo de música.
P. “Un é o verdadeiro muro de Berlín”, e aínda así “todo o poder para os soviets”?
Álex Charlón. É unha referencia irónica, todos somos de esquerdas obviamente
R. V. Menos Russian Red.
Á. Ch. Sempre facemos ese tipo de referencias, a propia portada de Galicia es una mierda coa praza de Moscú. Esa nostalxia pola guerra fría non sei ata que punto a compartimos todos, pero si é algo provocador tendo en conta o momento actual, cando parece que as esquerdas quedaron totalmente esquecidas. “Un é o verdadeiro muro de Berlín” fala de que a importancia nas ideas está nun mesmo e en como fai as cousas días a día, como intenta atoparse nas outras persoas. É curioso como empezamos con “Derradeiro muro de Berlín” e chegamos agora a “Spiritual 2019”, no último disco. Falamos máis dunha revolución interior, na que nos apoiamos nos demais. Hai que pensar que volver reclamar os soviets é un pouco irónico.
R. V. É como unha estratexia apropiacionista, para que se entenda por onde nos movemos.
M. M. Nas cancións nosas hai unha compoñente relativa á vida pública bastante grande pero vai normalmente unida ao máis privado. O persoal e o político están moi relacionados. Na tradición do xénero van disociadas canción política e canción sentimental, e está ben xuntalas porque a vida consiste na interrelación entre o público e o persoal.
S. S. De feito quizais as cancións máis interesantes son aquelas en que conseguimos ese equilibrio. Hai un exemplo disto, “Arredor da cuestión nacional”, unha canción de amor a partir do ensaio político de Badiou.
“O que nos indigna aperece nas cancións, acompañado de referentes culturais divertidos”
[quote style=”boxed” float=”left”] Non nos merece moito respecto quen escoita como panfletos a Skarnio ou a Silvio Rodríguez [/quote]
P. Que lles quenta a cabeza?
M. M. O que nos indigna aparece nas cancións, acompañado de referentes culturais divertidos ou de experiencias propias. Os personaxes das nosas cancións son normalmente vítimas das opresións do sistema. Resulta unha estética de perdedores, pero co optimismo de saber que as clases subalternas son a maioría da poboación, tanto nas sociedades do norte como no sur do planeta.
S. S. O interesante de facer unha canción como pode ser “Serafín” é que ninguén a recoñecería como unha canción política. Pero si é política porque na descrición non escondemos os conflitos contextuais que ese personaxe ten. Falou disto María do Cebreiro nunha entrevista hai pouco, non querería terxiversar. Preguntábanlle sobre a nova poesía social e dicía que o futuro estaba en mostrar as contradicións da vida. Falaba entón, no que recordo, de centrar a política na entrada do real nos textos. Non pensaría tanto en facer un discurso de tipo pedagóxico, porque ninguén escoita as cancións con esa vontade, e quen si as escoita non é o público que máis respecto me merece. Os típicos que escoitan como panfletos cancións de Skarnio ou de Silvio Rodríguez.
P. E que lles arrefría o corazón?
M. M. Ao non ver o mundo con lentes de cor de rosa hai moitas cousas que nos arrefrían o corazón. Na visión dos personaxes temos un tratamento algo melodramático, que é ao tempo sentimental pero quere facer burla dos tópicos do amor. Realmente o amor non é moi importante na vida das persoas, é un invento do século XVIII.
Á. Ch. O amor é a ausencia de medo, e daquela é o máis importante.
R. V. “Un canxeo de soidades”.
M. M. Non sei quen dicía que a temática principal do 83% das cancións que ser facían en España, era a relación amorosa. Iso é unha anomalía moi grande, fálase dun amor paixonal, dunha fase de namoramento que duraría pouco na vida das persoas.
P. Escriben aínda para que o Antón Reixa poeta os baixe a hostias de algures?
M. M. Tanto o cantante dos Resentidos como o dos libros de poemas sempre nos gustaron moito, e en nós exerce unha influencia importante en cousas como a introdución de referentes da cultura popular e tamén no esforzo de fuxir do sentimentalismo e de retratar traballadores coa súa propia forma de falar.
S. S. Despois deste retrato haxiográfico de Antón Reixa creo que o verso ese [tirado da canción “Rock de serie B”] se refería ao feito de cumprir todo o que acaba de dicir Miguel, pero asociando isto a como algo que pode ser moi subversivo se institucionaliza, e a como isto se reflicte en produtos de menos valor, como poden ser as películas que fixo.
M. M. Eu falaría de “empresarializar”.
S. S. Empresarializar con éxito, de forma que tamén se institucionaliza. Unha persoa que xa nace institucionalizada non nos interesa nin sequera para metela nun verso así.
M. M. Vendo na exposición do CGAG fragmentos do programa Sitio distinto, nótase que tiña unha forza subversiva e unha imaxinación moi superiores ao que fixo despois en televisión.
S. S. Así e todo falando de música, no tanto de poesía, parece que o que facía Antón Reixa vai ser sempre o teito para todas as xeracións que veñan. E, estando moi ben, non terían por que ser referente único nin meta de todo músico. Tamén hai que ter en conta que, en canto ás posibilidades empresariais e de difusión, hoxe en día habería freos de tipo político para que un produto como Os Resentidos chegase fóra.
P. Pero aí está falando sobre todo de parámetros de industria musical, non? Penso nun caso coma o de Emilio José.
Á. Ch. Cando Reixa triunfou, tamén nos circuítos estatais, con ideas do tipo “esta é a república de Sitio Distinto”, tiña un concepto máis ambicioso da bandeira que quería enarborar, a cultura galega. Emilio José vai cun discurso do tipo “boh, son ourensán, a provincia de Ourense”, ou con esas etiquetas que lle poñen de música de aldea. Outro que tivo algo de repercusión fóra foi Roger de Flor, cun título precisamente como Naturalidad silvestre. Trátase ao final de discursos inocuos, que se dilúen.
S. S. O discurso de Emilio José non me parece inocuo. Pode ser unha lectura máis inocua a que se faga en Madrid ou en Barcelona, pero en Galicia todo o contrario. É moi curioso como foron cambiando as retóricas canto a isto. Lin hai pouco un artigo sobre como se vía o tema dos nacionalismos periféricos a partir da transición, e ata o ano 76 ou así o PSOE defendía cousas como a autodeterminación dos pobos.
P. “Ataque Escampe pretende acoller en 47 minutos de musica dispersa e aridez sonora todas as contradicións existentes na Galiza, no mundo e na historia da música. De Manuel Antonio aos Tonechos”. Tirado do texto de presentación de Galicia es una mierda. Por que Manuel Antonio?
M. M. Segue espertando simpatía, pola vida e pola obra.
R. V. Pola súa actitude crítica coa xente do seu tempo.
M. M. Á parte de por ser un personaxe moderno, universal, vinculado ás tendencias contemporáneas.
Á. Ch. Europeo, nada populista, en contraposición aos Tonechos, un referente cultural totalmente inserido na forma de facer humor do propio pobo.
M. M. Nós queriamos que se fixese unha película sobre Manuel Antonio.
R. V. Dillo a Reixa
M. M. Si, para que faga un telefilme.
R. V. Ou a Dobao
M. M. Dobao igual o facía. Un filme onde aparecese Manuel Antonio e se atopase con Otero Pedrayo e López Cuevillas.
S. S. Manuel Antonio, aínda que non chegase a ese extremo de normalización que dicides, iconograficamente funciona bastante, así coa boina e a pipa.
R. V. Cando fagamos a “Ópera do sintasol”, que lla temos prometida a Xurxo Souto, metemos aí a Manuel Antonio.
P. Vai ser unha ópera?
R. V. Non unha superópera pero vaise cantar no escenario.
M. M. Estamos traballando niso, todos os días [risos].
S. S. Estamos facendo que Roi engorde para que teña esa presenza no escenario, cebado.
M. M. Será cando Xurxo Souto volva ter un cargo de importancia, agora tanto ten. Total, que nos pode ofrecer?
“Hoxe a todo o que se fai lle chaman posmoderno”
P. “Hoxe só nos fica a cita literaria como un exercicio de decadentismo pretendidamente posmoderno”. É entón AE un grupo posmoderno?
M. M. Enténdense cousas diferentes por posmodernidade, algúns engloban cousas que me gustan, como non facer xerarquía entre baixa e alta cultura.
R. V. Tal e como o entendo todo o mundo do rock e do pop sempre foi posmoderno.
P. Por que?
Á. Ch. Chuck Berry era posmoderno?
R. V. Si, porque hai unha vontade de anticlasicismo e de aglutinar moitas referencias diferentes.
S. S. Non sei se hoxe segue tan vixente como hai dez anos falar de posmodernidade a nivel de pensamento, pero cada vez o asocio máis a unha serie de estereotipos cun fondo bastante reaccionario e de inmobilismo nihilista. Cada vez me dá máis grima o que se asocia coa posmodernidade e me parece máis interesante recuperar algúns trazos modernos.
M. M. Tamén se asocia ao discurso posmosderno a ironía, xuntar anacos que non teñen moito que ver cun espírito así algo transgresor ou humorístico. A ironía e o sentido do humor parécennos ben e usámolo.
S. S. Pero a ironía leríaa como posmoderna cando se fai de forma baleira. Un libro de Beckett tamén pode ter humor e non é posmoderno.
R. V. Beckett xa se considera posmoderno nalgúns estudos.
S. S. Paréceme moito sobrevalorar a posmodernidade.
R. V. É unha etiqueta que se emprega para todo o que se fai hoxe. Non hai perspectiva para decidir, é algo banal. En filosofía se cadra non, pero si no mundo artístico.
M. M. Ao falar de personaxes das clases populares deixamos ver un compromiso coa realidade e cun espírito de transformación social que non é o máis habitual en certos discursos asociados á posmodernidade.
P. Fálase habitualmente das súas como letras cheas de ironía, pero escribiron: “Quédanos tamén (algo é algo) este odioso sentido do humor”. O humorismo ten logo algo de rendición?
Á. Ch. É máis ben o subterfuxio, a única saída.
R. V. É a última arma que nos queda, non o vería como unha rendición, senón como un xeito de defenderse da angustia e da desesperanza.
M. M. É unha forma de afrontar a vida, senón sería insoportábel. Na na nosa relación como grupo prima a conversa humorística sobre a seriedade.
R. V. Máis ca unha axuda é algo completamente necesario.
Á. Ch. Trátase de desdramatizar para abrir o campo de percepción.
M. M. para ser máis cómplice co lector ou co espectador ou co ouvinte
R. V. Estádeslle quitando importancia e entreter é unha cousa moi importante.
M. M. Non, non, os obxectivos de calquera obra de arte deberían ser tres es: entreter, emocionar e enriquecer.
R. V. Entreter é importante. Brecht no seu Organon do pequeno teatro, onde expón as súas teorías sobre o distanciamento, empeza dicindo que a única función do teatro é entreter.
M. M. É que o entretido non é o contrario do serio senón do aburrido. Iso dicíao Julián Hernández. A nosa ironía ten unha parte cariñosa e outra máis cruel, normalmente é autoironía, por exemplo do paisiño que é Galicia.
Á. Ch. Se a ironía é dicir o contrario do que se pensa, non é moi difícil de desentrañar a mensaxe. Pero con Galicia es una mierda houbo familiares nosos apelados no youtube.
S. S. Iso é non controlar os rexistros. Penso por exemplo en letras como as de Triángulo de amor bizarro, que teñen unha ironía doutro tipo.
M. M. É máis fría
R. V. Si, son letras máis cínicas cás nosas, porque son crueis.
[quote style=”boxed” float=”left”]Compoñemos colectivamete por preguiza, alguén escribe un anaco e pide que o resto continúen [/quote]
P. No blog falaron de “Arredor da cuestión nacional” como primeira experiencia con letra colectiva. Explican algo máis sobre esta forma de traballar?
M. M. O motivo polo que traballamos colectivamente é pragmático: a preguiza para facer unha letra enteira. Escribe alguén un anaco e pide que os demais continúen.
S. S. Empregamos tamén o cadáver exquisito en dúas: “Ourizo”, que non estaba pensada para poñerlle música senón para xogar, e outra d’A grande evasión, “A febre”, feita adrede xa intentando que rimase. Outras cancións non son colectivas exactamente, hai unha persoa que fixo a maior parte da letra. Pero sempre hai algún cambio, porque a alguén non lle gusta un verso ou porque ao gravar non queda ben. É raro que unha canción vaia tal cal da casa do que a fixo á gravación.
R. V. Ten que ver tamén co noso funcionamento interno, somos un grupo en que non hai un líder que fai as letras ou acorda por onde vai ir a música, que decide.
P. E, nun grupo de trazos punk, cando non hai consenso que se fai?
Á. Ch. Imos á peor das vías posíbeis de expresión da opinión, a democracia representativa.
M. M. Hai bastantes discusións fortes por temas en teoría pouco importantes, tanto por correo coma en persoa. No último disco “Once upon a time (A Terra Chá)” xerou un debate sobre se tiña que ser “In the Terra Chá”, “In A Terra Chá”… Habitualmente alguén presenta unha idea e alguén a refuta porque non lle gusta.
R. V. Samuel [risos].
M. M. É a decisión final déixaselle a quen estivese menos implicado no debate, por entender que o ve todo desde unha óptica máis obxectiva. Ceder é desagradábel.
“Violentos anos dez é o noso disco máis evasivo, experimental, raro”
P. “No tocante ás letras, deixaremos atrás a abundancia de referencias que había en Galicia es una mierda. Queremos facelo máis abstracto”. Saíulles o disco máis lírico?
R. V. Si, máis evasivo, pero esa era a idea
S. S. Tamén o disco máis, experimental son palabras maiores, pero si máis raro
Á. Ch. Foi un paso, non sei se bo ou malo, pero moi transcendente na historia do grupo. A instrumentación diversificouse e nas letras non había referentes claros do inmediato, senón do imaxinario colectivo mundial a través da literatura, do cinema.
S. S. Non creo que despois de Galicia es una mierda puidésemos facer un disco como o último. Vexo A grande evasión como antídoto fronte ao anterior, para ter o capital, a voz necesaria para facer Violentos anos dez e o que veña.
R. V. Foi o disco menos querido pola xente e así e todo para nós foi ao contrario.
L. C. tamén algunha xente dixo que valoraba o son de Violentos anos dez, a mellora na produción, pero que a nivel conceptual A grande evasión lle parece un disco moi potente.
P. O fragmento de Berlín Alexanderplatz que presenta este último disco está pola acumulación compartida de citas? Polos violentos anos 20?
S. S. Vin a serie de Fashbinder e, polos fragmentos que coñezo do libro, é moi fiel. Nese tempo de Weimar, coa crise económica, vía trazos de época comúns. Pensamos que era interesante poñer un cacho, sen explicar nada. Á fin é unha novela cun tipo que sae do cárcere e intenta resistir no mundo sen volver á decadencia. Aínda que acaba caendo, esa vontade de resistir é se cadra a idea do disco.
[quote style=”boxed” float=”right”] Hai cousas que tes que dicir, intentando que non queden moi trilladas ou panfletarias [/quote]
P. “Pensamos que veñen uns anos politicamente violentos e queriamos tomar partido, nunca foramos tan explicitamente políticos”. Díxoo Solleiro, no Diario Cultural. Como explican esa explicitude?
M. M. Trazamos o disco para que a temática fose a violencia e as súas vítimas en diferentes clases, xéneros e razas, sobre todo desde a negritude. Ao situarte nese punto de vista hai cousas que tes que dicir, intentando que non queden moi trilladas ou panfletarias, mesturando con outros motivos máis persoais ou irónicos.
S. S. Se pensamos nesa mestura entre ironía e afecto, neste caso a balanza inclínase máis cara ao afecto. Cancións como “A Terra Chá” son bastante máis de afecto.
P. “A cabana do Tío Tom” e “Curtis Mayfield”. De Rosalía de Castro a Xiana Arias. Por que?
S. S. De Xiana Arias é case toda a letra. Esas son dúas das cancións que máis tratan a temática negra. No caso de “Curtis Mayfield” colléronse eses versos porque entraban ben e para ver como, con referentes literarios galegos, se poden explicar realidades en principio moi afastadas.
Á. Ch. No caso dos versos de Rosalía, algo transformados, está tamén a intención de trasladar esa idea de vitimismo, con ese axente foráneo, os castellanos de Castilla, cara a outro foco de atención: os propios galegos ou, conectado co conxunto do disco, os seres humanos. Os galegos tamén somos culpábeis nalgunha medida dos nosos problemas.
R. V. Onte alguén de vós dixo: “o galego é un lobo para o galego”
S. S. Dicíao Hevi nunha entrevista.
Á. Ch. Si, non mirar tanto que nos fan os demais senón que nos facemos coas nosas actitudes reiteradas e inexplicábeis.
S. S. É unha canción de autoaxuda.
Á. Ch. E toda autoaxuda esconde unha verdade moi dolorosa.
P. “Pel de serpe” é a súa versión de “Jerry Lee Lewis”, o poema de Ferrín?
[risos]
M. M. Si, empezaba “a vosa cazadora non é de pelexa de serpenta, mods”. O xerme da canción era ese poema de Estirpe e hai referencias a el. Ao principio era unha crítica a grupos indies bastante despolitizados, como podían ser os mods estes dos que fala Ferrín chamándolles “radicais da silva das amoras”. Pero falar dos indies desde fóra quedaba un pouco pretensioso.
S. S. Hipócrita.
M. M. Hipócrita, si. Ao final metémonos nós como representantes dese indie, para que resultase máis humilde.
R. V. Se cadra humildade non é a palabra, pero é como un ataque a ese elitismo intelectual do círculo en que nos movemos.
S. S. Todos os discos, aínda que non o expliciten, teñen unha voz. Neste caso o que quixemos facer, aínda que evidentemente é artificial, foi invertir o lugar, ser nós as persoas a que vai dirixido o discurso.
M. M. E a voz sería a dunha persoa un pouco desvinculada dos nosos referentes, neste caso un camioneiro que poida ler algunha entrevista e pensar que somos uns pedantes.
P. Por que a versión de “Festa malandrómica”?
M. M. As letras de Malandrómeda e de Fluzo son moi admiradas por nós. Levabamos tempo tocándoa en directo, soaba decentemente e tampouco se parecía moito á orixinal. Tiña un toque agresivo e nós intentámoslle dar un enfoque máis sentimental, porque a letra permitía facelo.
P. Ademais de a Malandrómeda, a quen atopan próximos á hora de traballar?
M. M. As cousas que fai Leo, con Arremecághona ou con Labregos do tempo dos sputniks, as que fai Marcos Payno con Galegoz, ao final é un vínculo persoal, pero tamén a súa calidade artística fai que os sintamos próximos, a Psicofónica cando a había…
Á. Ch. Fanny & Alexander.
M. M. Dios ke te Crew.
S. S. O interesante é que hoxe hai algo onde escoller en grupos que fan unha achega ao seu xénero, que non son simplemente epigonais. O caso de Maladrómeda co rap é bastante evidente, pero todos os que dixo Miguel son grupos que non só traballan en galego, senón que fan un labor ao que se lle podería prestar atención internacional.
[quote style=”boxed” float=”left”] Se falamos do folk dá a impresión de que está volvendo esa cousa PP [/quote]
P. Interésalles algo da música tradicional?
S. S. Por exemplo un dos colaboradores do último disco, Carlos Quintá de Linho do cuco. O que nos incomoda é a situación de institucionalización total que tiveron grupos só dese ámbito nos noventa e a comezos da década pasada.
P. Pero fala máis do folk, non?
S. S. Si, máis do folk, menos de grupos de música tradicional máis purista. A grande evasión acaba cunhas pandeireteiras e non por casualidade. Como mina da que sacar material, como calquera outra, é interesante pero se falamos do folk dá a impresión de que está volvendo esa cousa PP.
Esta entrevista foi publicada no número 18 de Protexta