ÁLBUM ILUSTRADO
A miña familia: 3 +1 = 7. Isha Bottin (texto) | Gaspard Talmasse (ilustración). Tradución ao galego de María Reimóndez. Alvarellos Editora, 2019. 36 pp.
por Lara Rozados
A miña familia: 3 +1 = 7. As matemáticas non sempre son exactas, as historias non son como nolas contaron e as familias non son necesariamente compostas por papá+mamá+neno(s) e/ou nena(s) descendentes bioloxicamente, branc@s e occidentais todiñ@s. A familia nuclear é radioactiva, diciamos hai anos nas manis feministas. Empezar a romper con ese clixé é un labor urxente da educación e da cultura: o clásico debuxo de papá, mamá, nen@s, casa, coche e can está demasiado vixente no noso imaxinario e no das crianzas (propoñamos nunha aula de infantil que debuxen unha familia e observemos a reprodución do mesmo, homoxéneo, heteropatriarcal patrón).
Alvarellos Editora fai esta nova achega á súa colección de contos ilustrados Verdemar: desde o Quebec (Canadá) chega a tradución ao galego, feita con todo o coidado por María Reimóndez, de Ma famille: trois plus un égale sept (2016), a historia real da autora, Isha Bottin, coas expresivas ilustracións de Gaspard Talmasse. Bottin conta como ela e súa irmá pequena, despois de perderen a seu pai biolóxico (Papa est parti, 2010), teñen que afacerse a unha nova familia: tres mulleres (mai e dúas nenas) máis un novo papá… Igual a sete, porque hai que contar con tres novos irmáns. A estes cambios súmase a adaptación a un novo país, mesmo continente. Xa é bo síntoma que empecen a facerse visíbeis familias reconstituídas e diversas na literatura infantil, mais tamén que se faga deste xeito: directo, sincero, derivado da propia experiencia, cos conflitos e a súa resolución, as diferenzas e as afinidades, a dificultade de afacerse a novas situacións e a afouteza para facéreno. Da estrañeza inicial por teren irmáns que non saíran da barriga da mamá pasan a xogaren xuntas sen parar. Parece menos traumático cambiar de familia que de ambiente: da cálida Ruanda a unha fría cidade europea onde a xente ten “aire triste”. A escola nova, na cidade nova, no barrio novo, parece ameazadora, pero pronto a rapazada deixa de mirar á narradora, súa irmá pequena e seus irmáns coma se fosen “animais de zoolóxico” e gozan da súa compaña, das súas historias e do seu xeito de falar. Cómpre insistir, neste sentido, na moita sensibilidade da tradución, tanto na procura dunha linguaxe inclusiva que realmente nos nomee a todas como na introdución das variedades internas da lingua (preferir a variante “mai” a “nai” dálle voz a boa parte do bloque central e do oriental, que non teñen tanta presenza na literatura como as falas da costa ou o “estándar”).
A narradora conta o proceso de “reconstitución” familiar, coas diferentes formas de levalo, todas merecentes do mesmo respecto (“A miña irmá pequena empezou a chamarlle «papá» ao noso segundo pai. Eu non”). En definitiva, nesta historia constátase que as crianzas son ben menos prexuízosas e teñen moita máis capacidade de adaptación ao novo (e menos medo ao diferente) do que as adultas nos/lles (auto)inculcamos: “os cambios non teñen que ser malos. Ao contrario”.