Xa sabemos que o único real na literatura é a tinta e o papel, arestora subvertidos, nestes tempos de supostas intelixencias artificiais, polas súas respectivas ilusións dixitais. Unha arte, por tanto, simbólico-imaxinaria, como todas, aínda que agora co engadido aínda máis radical da letra como sistema significante nun plano intermedio entre o baleiro inicial, que tanto acompaña ao escritor como ao pintor, e o resultado en que mora o sentido.
A esta falta de materialidade tentou reaccionar o haiku. Mais sempre pola vía da percepción e da intelección, ideando unha serie de procesos epifánicos que contribuísen á ilusión dunhas poucas palabras a representar (isto é, volvendo dar presenza e presente) unha entidade suposta. Un río, o mencer, unha ponte no outono.
Combinar, por tanto, literatura cunha arte matérica como poida ser a pintura ou a escultura, en calquera das modalidades da súa contorna, lévanos a un resultado incerto, sempre no paradoxal e oximórico. Incertidume que forma parte intrínseca do noso estar no mundo.
Non podemos esquecer que o libro como obxecto ten sempre unha dobre dimensión: como mercadoría e como ben cultural. Mentres o feitizo dunha imaxe mental, dunha idea, é difícil de situar no sistema do valor e a plus-valía, a dimensión física, tanxible, dun cadro, administra desde o inicio o espazo-prezo que ocupa no mundo.
Un dos grandes nomes da nosa tradición pictórica recente, Ánxel Huete, publica un libro-obxecto-poemario, titulado Pintura sen cores, editado por Bourel, en edición numerada de cen exemplares, asinados polo autor, un mangado de poemas mecanografados nunha Olympia Traveller de Luxe e pinturas orixinais do artista.
Encontramos, pois, que esa tinta e ese papel que forman parte do real da literatura regresan a nós como significantes integrados, ou dispostos a integrarse nunha unidade de significación que os reúne nunha obra na que o literario non é máis que unha das partes implicadas. Ese libro-obxecto-poemario de que falamos e que, ao mesmo tempo, se nos presenta como síntese que supera unha escisión (tese, antítese) anterior.
O resultado é un libro-obxecto máxico que nos advirte desde o inicio desa fraxilidade matérica que reside tamén nas palabras. A distancia que nos impón sempre un cadro nunha parede choca agora coa proximidade dun texto que recorre a unha enunciación lírica, a construír un eu que nos apela e que dá en denominar obxectos e suxeitos que non están representados máis que pola palabra nunha sorte percorrido autobiográfico. Evócanse momentos formacionais dunha existencia. Fra Anxélico, Balthus, Courbet, o matrimonio Arnolfini, Mantegna, Rembrandt, Rudi Rutschke, Man Ray, Claude Cahun, Dadá, Lugrís… para rematar evocando a pulsión primeira que se identifica como propulsora deste artefacto: “afogar no río, ser cativo dos sons, imaxinar a pintura sen cores”.
Pintura sen cores
Ánxel Huete
Editorial Bourel
Barbanza, 2023.
