Destacadas

O realizador Oliver Laxe ben podía reproducir en imaxes, como fai na aplaudida O que arde, o estado de excitación ao que conducen as actitudes temerarias dos políticos que cortan o bacallau en España. Non contentos con facer do 10N un novo día da marmota, que o interino vocacional Pedro Sánchez levou á súa axenda a mesma noite do 28A, volven a Catalunya en son de guerra nas vésperas da sentenza polo Procés, e xa non saben como competir en demostrar quen ten a bandeira máis longa.

O 27 de setembro pasado foi unha xornada histórica para a defensa do clima desde o noso país. Por un duplo motivo. Por primeira vez, após décadas de apatía climática, e empurrada pola xente moza, Galicia saiu á rúa para demandar solucións á crise climática global. Ese día, Endesa anunciou que deixa de queimar carbón na térmica das Pontes, a industria do sur da UE que máis contribúe ao cambio climático, xunto coa de Torrevaldaliga Nord, tamén do Grupo Enel.

Parece que, de maior, Pedro Sánchez quere ser Felipe. Pero Felipe tiña máis arte e, ademais, os tempos eran outros. Naquel momento, tratábase de crear un Estado de Benestar que non existía en España, agora trátase de facelo máis pequeno e de crear máis espazos para os negocios privados no seu entorno. Ernst Lluch foi o responsable de universalizar a sanidade, agora do que se trata é de reducir os servizos públicos. Aquela era unha época de estabilidade e optimismo, esta de incerteza e ansiedade.

Cando chega a notícia tanto tempo esperada de que se dedicará o Dia das Letras Galegas de 2020 a Carvalho Calero, quero escrever um texto que o celebre e difunda, com a mesma ortografia que partilhamos há quarenta anos com o homem a quem se faz homenagem, rogando à imprensa que respeite este repto. Ninguém com un mínimo de obxectividade pode negarlle a Carvalho ser merecente do Dia das Letras.

Diante do inferno de lapas que, á maneira dunha nova praga bíblica, ameaza a rexión latinoamericana na que todos coinciden en situar a maior biodiversidade da terra —a Amazonia ocupa sete millóns de quilómetros cadrados a través de nove países—, hai demasiados interesados en poñerse dramáticos sen outro recurso acusatorio que o da bolsonarización. Que o presidente brasileiro Jei Bolsonaro participa do aquelarre non admite dúbidas: deulles vía libre aos que producen "queimas" para eliminar a selva.

Andan os medios medindo os pasos dados polos negociadores do PSOE e Unidas Podemos. Inutilmente. A suma de despropósitos encontrados a un lado e a outro da mesa non xustifica en maneira algunha o resultado. O Estado está á deriva, sen un goberno que a deteña. E as esquerdas morden o pó do ciclón da investidura e están como se viñeran de protagonizar o penúltimo duelo en O.K. Corral. Coas dereitas pretas as filas, á espera de novembro, ávidas de poder e con ánimo de revancha.

Repitámolo unha vez máis: nos dez últimos anos, e á parte da abdicación do Rei emérito, a única mutación significativa das institucións do Estado foi a do sistema de partidos. Onde había dous partidos turnantes, agora hai cinco. Se, ao comezo, as políticas dictadas pola UE a Zapatero determinaron a aparición pola esquerda de Podemos, na última lexislatura a radicalización nacionalista en España ante o procés determinou a división da dereita en tres bloques que compiten entre si en ardor guerreiro.

Abre a ventá do seu despacho a un sexto mandato. E, literalmente, asómase a ela para tomarlle o pulso a unha rúa que antes soportaba 14.000 vehículos diarios. Agora escóitase o humanizante murmurio da xente. Un avance da entrevista que a revista TEMPOS NOVOS publica no número de xullo na que que o alcalde fala do seu modelo urbanístico, de Ence e da situación actual no nacionalismo galego.

Temos hoxe unha información infinita grazas a mundialización dixital?, un exceso de información?, somos quen de procesala axeitadamente?, estamos diante dunha información libre?, ou mais ben dunha información dirixida e selectiva? Cabe tamén preguntarse si esta mundialización dixital nos fai uns cidadáns máis libres. Preguntas moi pertinentes as que responde en TEMPOS NOVOS o Catedrático de Economía Aplicada da Universidade de Vigo, Xosé Carlos Arias (“Poliédrica dixitalización”, TEMPOS NOVOS, xuño 2019).

Co PSOE con vento de cola, e co xuizo polo procés na recta final, o 26M non prometía grandes sorpresas. No Estado e na UE. Asi foi. A remuda nas alcaldías do cambio -en Madrid, Barcelona e Galicia-, que tanto babeo produciu no sarao mediático da noite electoral, tivo nesa dobre circunstancia o seu principal, que non único, activador. Un PP en caída libre e un Ciudadanos en plan vampiro só conseguiron premios de consolación, pero con Vox no paquete, e con Macron e Valls tirando da cadea.

A práctica coincidencia nun curto período de tempo (menos de un mes) de catro citas electorais relevantes (xerais, locais, autonómicas e europeas) e a moi dispar cobertura mediatice levou a que, por caso, as eleccións ao Parlamento europeo non recibiran por parte da cidadanía española, e galega, a atención que merecían dada a relevancia e transcendencia que para a vida dos cidadáns europeos ten hoxe en día a gobérnana das institucións europeas.

Unha xuíza de Madrid vén de sentenciar que a propiedade das esculturas do Mestre Mateo obxecto de litixio entre o Concello de Compostela e os descendentes da familia Franco corresponde a estes últimos, tras non poder acreditar o concello que os seus documentos de propiedade sexan abondo.

Umberto Eco deixou escrito (Ur-fascismo,1995) que "o fascismo pode volver baixo o máis inocente dos disfraces". Profético. Non polo que ten a ver con aqueles partidos neo-nazis, xenófobos, racistas, anti inmigración, supremacistas brancos, islamófobos, misóxenos, homófobos, ultra-populistas... que avanzan por Europa e América a cara descuberta. Si polo que se constata noutros partidos que nos últimos anos veñen promocionando os mesmos vellos mitos, crenzas e doutrinas, pero rebautizados e postos ao día para facelos de consumo rápido.

Socióloga de profesión, Ana Luísa Bouza traballou durante moitos anos como analista de aplicacións informáticas, mais agora dedícase case en exclusiva á comunicación política. Con especial presenza nos medios de comunicación: á parte de administradora da revista Luzes, forma parte da fundación Praza Pública e do consello de administración da revista Andaina, e colabora tanto en Tempos Novos como na Radio Galega.

Alertan os teóricos do perigo que comporta para a democracia a infiltración da mentira na toma de decisións políticas. E tamén dos prexuízos autoritarios que a inspiran a maior parte das veces, como advirte a filósofa de referencia Hannah Arendt. Un deles, a crenza na manipulación masiva da opinión pública. Non é unha crenza recente. As técnicas de propaganda e desinformación, entre elas a da mentira, persistiron e evolucionaron canda os procesos industrializadores dos medios de comunicación e do xornalismo.

Cataluña, no epicentro da entrevista. A cuestión catalá, a estas alturas, xa é moi difícil que se poida resolver sen a convocatoria dun referendo, conclúe o catedrático de Dereito Constitucional da Universidade de Sevilla, Javier Pérez Royo, quen culpa o Goberno español de querer o nacionalismo, como Franco ao Exército da República, “cativo e desarmado”.

TEMPOS NOVOS ofrécevos o artigo gañador do XIV Premio a Artigos Xornalísticos Normalizadores Concello de Carballo 2018, para publicar nos medios colaboradores o domingo 27 de maio. Trátase de "Alpabardas Verdes", de Carlos Lixó: "Entrei na casa e bañoume un cheiro intenso a caldeirada, a voz de miña nai ouvíuse no fondo, atende ao que ten túa nai, unha cousa que nunca viches, tróuxenos para ti. Enriba da mesa uns toros de peixe cocido que para os meus ollos pouco espertos podería ser perfectamente xarda apañada antes do tempo. Abre un, abre. E fiquei parvo. Tiña por dentro unha espiña dunha cor tan bonita e tan intensa e tan difícil de definir... O máis próximo sería o espazo entre verde mar e azul turquesa. Apunta a palabra que despois esquénceme, son pataguillóns."

Nas facultades de Xornalismo dos anos setenta e oitenta falábase moito dos impactantes traballos de Armand Mattelart. Moito menos dos textos da súa compañeira, pero tamén. Michèle Mattelart publicou en 1977 A cultura da opresión feminina e, en 1982, Mulleres e industrias culturais, libro no que defende que os medios están condicionados histórica e socialmente, e que a súa función responde ás necesidades dun sistema de poder. Trinta e cinco anos despois, no marco do primeiro congreso internacional de comunicación organizado por investigadores galegos integrados en Agacom, advirte dos efectos sobresaturantes dos medios. Denuncia o ambiente “sexista”, e propón obviar o “presentismo” mediático coa lectura de ensaios e a práctica da reflexión. “Hai que evitar os medios que te poden saturar”, postula, e situarse “nos intersticios da globalización sen vendermos a alma”. Este é un extracto da entrevista realizada por Luís Villamor para o número 249, do mes de febreiro de 2018, para a revista TEMPOS NOVOS

A I Gala dos Medios en Galego reuniu hoxe no local da Liga de Amigos de Barallobre, en Fene, a representantes políticos e do mundo cultural e social da man asociación Amega (Asociación de Medios en Galego), impulsora da celebración. A gala é a antesala da celebración do Día dos Medios en Galego, para o que se elixiu o 7 de febreiro por coincidir co aniversario do nacemento da publicación periódica “O tío Marcos da Portela”, xurdida en Ourense en 1876 con Valentín Lamas Carbajal como editor. Será precisamente o vindeiro mércores día 7 cando o Parlamento de Galicia faga unha declaración institucional apoiada por todos os grupos políticos.

Xa non hai volta atrás. O proceso de desconexión de Catalunya avanza cara o 1 de outubro e o goberno de Madrid vixía por terra, mar e aire os movementos do independentismo para abortalo. Rotas todas as pontes entre a Generalitat e a Moncloa, nada pode evitar o choque de comboios. Cantos saian á rúa para darlle valor reivindicativo á Diada do vindeiro 11 de setembro, farano dispoñendo desde a víspera dunha lei de transitoriedade coa que canalizar a nova legalidade republicana no momento do desamarre, e coa convocatoria unilateral dun referéndum -"Quere que Catalunya sexa un Estado independente en forma de República?"- publicada no Diari Oficial da Generalitat. A estas alturas, é difícil predecir en que vai dar ese tour de force entre, por unha banda, quen tenta exercer o chamado dereito a decidir e quen, pola outra, tenta impedilo cunha combinación de ameazas, tribunais e forza policial. Moito menos doado é predecir a folla de ruta do día despois no probable caso de que, pese a todo, a cidadanía poidera finalmente depositar o seu voto nas urnas. Non houbo nestes últimos 40 anos ningún outro momento que revestise tanta tensión política. (Avance do Informe publicado en TEMPOS NOVOS 244 de setembro de 2017)