Sábado 10, Xuño 2023
HomeCulturaProtexta

Protexta

Enser, de Marcos Lorenzo

"Enser", de Marcos Lorenzo, é un libro heterodoxo que, a medida que o ía lendo, recordaba o libro heterodoxo por excelencia da cultura galega, De catro a catro de Manoel Antonio, no aspecto no que ao meu entender se parecen estes dous inclasificables libros: máis que ofrecernos o resultado do proceso creativo, ofrécennos en toda a súa viveza e louzanía o propio discorrer do proceso creativo. [Un artigo de Xosé Ricardo Losada]

Alianza de Amor

Alianza é un poemario amoroso, tal como declaran os versos de Safo de Lesbos que figuran como adro do libro. Son, estas, páxinas que celebran a Eros en toda a súa extensionalidade: dende o mar dos afectos máis puros e etéreos ata a fusión total dos corpos.

Sonata en catro tempos

Sorprendinme ó descubrir que a gaiteira Cristina Pato era a autora da novela No día do seu enterro. E, coa ansia saber de que ía, comecei a lectura percorrendo os escenarios da historia co imaxinario que teño da cidade en que sitúa a acción.

Os autorretratos de Xosé Manuel Beiras

Penso, mentres leo "Retratos en fite", de Xosé Manuel Beiras, no "Verán" de John Maxwell Coetzee, un exercicio autobiográfico no que o Nobel sudafricano, agora residente en Australia, dá conta de si mesmo, nunha certa altura da súa vida, a través das entrevistas apócrifas a media ducia de mulleres coas que, supostamente, tivera relación.

Desvelando os armarios de cristal

Recollemos memoria. Cos estas dúas fermosas palabras resume Daniela Ferrández o seu estupendo percorrido histórico pola disisiencia sexual na Galiza. Sería un tópico dicir que é un texto necesario, mais calquera que teña o pracer de lelo, recoñecerá no tópico a súa pertinencia.

Cando vai quedando atrás a infancia da vellez

Matarán a Reboiras, a última novela do coñecido escritor e xornalista Luís Rei, é unha historia de historias sucedidas en Galicia na década dos anos setenta. Recrea os conflitos obreiros sucedidos en Vigo e Ferrol no ano 1972, a persecución e morte de Moncho Reboiras en 1975 e os acontecementos sucedidos en Ferrol, varios anos despois, coa implantación na ría de Ferrol da planta regasificadora de Reganosa.

LITERATURA REFRESCANTE

Sempre resulta dificultoso orientarse entre as augas bravas das novidades editoriais, un torrente tan caudaloso que provoca que ás veces traballos literarios de gran interese pasen desapercibidos. Dende esta sección (que terá continuidade cada tres meses tamén na edición impresa de TEMPOS NOVOS) tentaremos rescatar algúns deses títulos que, cremos, merecen máis de atención da recibida. Unha selección refrescante contra a calor estival.

TEORÍA DA FICCIÓN, ARTE DA REALIDADE

Non hai arte sen teoría, di o tópico clásico. Da mesma maneira que non hai teoría sen arte, poderíamos retrucar. Ou mesmo que arte e teoría poden mostrarse como unha única cousa, como un continuum sen solución. Ou que a realidade sempre supera á ficción, insiste o argumentario tópico, como se a realidade fose outra cousa que unha ficción.

UN PERFIL EMIGRANTE AFASTADO DO CLIXÉ

Emigración e Galiza é un binomio inseparábel desde o século XVIII, cando os primeiros galegos marchaban a Castela ou Andalucía para traballaren como xornaleiros. Os últimos douscentos anos levaron a máis dun millón e medio de galegos e galegas a espallarse polo mundo. Lonxe de que a sangría que supón a emigración cesara, esta tense mantido máis ou menos activa ao longo dos últimos corenta anos, tanto é así que na última década Galiza xa perdeu case douscentos mil habitantes.

UNHA CASA COMO METÁFORA

Diego Ameixeiras logrou nestes últimos tres lustros referenciarse como un dos narradores galegos máis coñecidos. Cada novo título seu esperta expectación e as súas historias teñen fidelizado un continente lector que o segue con aplauso.

PAÍS SEN CIDADES, CIDADES SEN PAÍS

Antón Baamonde declara que a idea central do seu último ensaio Unha nova Olanda trata de argumentar que Galicia e o Norte de Portugal teñen que atopar o seu oco, xerar unha masa crítica sen a cal corren o perigo dunha desertización demográfica, dun progresivo declive social, humano, cultural e político.

POLÉMICAS DO ANO DA PERA

Xavier Alcalá autoeditou (valéndose da plataforma de Amazon) Tertúlia revisitada, novela na esteira de Tertúlia (1985) que o autor modificou moi profundamente e que xa se publicara en liña, por capítulos, nas webs de Praza Pública e Palavra Comum. A obra é, fundamentalmente, un exercicio metaliterario que lles será unicamente interesante aos seguidores do escritor.

PAROUSSIA

Un presente continuado como forma de re-presentación. Unha enunciación que escasamente menciona o pasado e concibe o poema como paroussía, esa certeza de que o presente se presenta e o lugar ten lugar. O verso concibido como unha frase pequena que non se alonga en versículo senón en prosa, en prosa lixeira. E unha poesía en que a linguaxe primaria non é a verbal/escrita senón a da evocación e do imaxinario. Unha sorte de minimalismo conceptista.

[ENTREVISTA] XESÚS FRAGA, PREMIO NACIONAL DE NARRATIVA.

O Ministerio de Cultura vén de concederlle ao escritor e xornalista Xesús Fraga o Premio Nacional de Narrativa pola súa novela Virtudes (e misterios), editada por Galaxia. "É un texto que desprende amor e veneración, pero tamén necesidade e beneficio ao nos achegar a razón que levou a Virtudes, protagonista da novela, a separarse de tres fillas para emigrar soa a Londres na segunda metade do século pasado", dicía María Alonso, a entrevistadora e crítica, ao introducir a conversa co autor publicada o pasado mes de xuño na revista Tempos Novos.

DA (IMPOSIBLE) UNIDADE DOS IMPERIOS

No mesmo lema, tantas veces repetido, do franquismo, “una, grande y libre”, había varias contradicións implícitas que non sempre foi doado resolver. Como facer canxar a unidade coa grandeza, a unidade coa liberdade, etc. Así que nos afáns de restauración do imperio, propósito simbólico que nunca se logrou, toda vez que o imperio foi minguando máis e máis, xurdían dúbidas que non precisaban ser públicas para formaren parte da debilidade ideolóxica do propio rexime.

A CARNICERÍA DA GUERRA NUNHA VILA DA RIBEIRA SACRA

Xabier Quiroga, o autor de O baile dos estorniños, debutou na narrativa galega no ano 2002 con Atuado na braña, unha peza de ficción á que seguiu un monllo de novelas como Era por setembro, O Cabo do mundo ou Izan o da saca. Novelas nas que o autor mestura realidade e ficción e certas investigacións detectivescas.

A COR DO PENSAMENTO E A DOR DA MELODÍA

Definamos a poesía como un campo que percorre un electrón entre catro polos de magnetismo: o sentimento e o pensamento, por unha banda; a música e a pintura, pola outra. O electrón pode moverse libremente mais nunca saír do campo porque a súa razón de ser non é outra que a representación, i. e., dar conta da presenza deses polos no interior dunha conciencia nun proceso de existência, sen chegar nunca a fundirse con eles nin integralos totalmente.

UN LIBRO PARA A MEMORIA

Coma noutros anos, este 18 de xullo estiven na illa de San Simón para homenaxear as vítimas do franquismo. Nese fermoso lugar, que os fascistas vencedores da guerra civil converteron nun campo de concentración, recordamos os tráxicos sucesos dos presos que o habitaron. Convidada pola Asociación «Iniciativa galega pola memoria», que organiza ano tras ano esta homenaxe, a xornalista Eva Mejuto fixo unha emotiva intervención na que falou do seu libro A lavandeira de San Simón publicado por Xerais.

COIDADORA, RARA FLOS

Coidadora de María Marco, Premio Xerais de novela 2020, foi o antepenúltimo agasallo do meu pai. Tras dela viñeron Caderno de Memòrias Coloniais de Isabela Figueiredo e La miseria del historicismo de Karl R. Popper. Foi un agasallo que compartin co meu mozo e dous dos meus mellores amigos, que emocionou a unha das miñas amigas máis inaccesibles...

UNHA QUIXOTESCA AVENTURA DO HOME EN PIXAMA

Cal é o poder creador do cerebro e como pode ser que un órgano de apenas quilo e medio determine a nosa vida dunha forma tan radical? Esas parecen ser as preguntas que Xesús Constela nos coloca no seu último libro, O peso do cerebro, unha orixinal obra a medio camiño entre a novela e o xénero dramático.