Nunha feira do libro de Coruña coñecín unha autora estupendísima que daquela traballaba como lectora para a editorial Seix-Barral. Díxome: en Seix-Barral len todo o que lles chega. Non se arriscan a que, por non ler algo, vaian perder de publicar o próximo Delibes.
Ser xurado, malia o que poida parecer, non sentenza, nin para ben nin para mal, a calidade das pezas non-gañadoras. A opinión do xurado non asegura, tampouco, as cifras de ventas das que si o son.
Así se viven os xurados literarios. Ser xurado dun certame é un traballazo. Primeiro porque, en xeral, hai que ler unha gran cantidade de obras de diferente extensión e temática nun espazo bastante reducido de tempo. Ademais, ser xurado non está moi ben pagado. Recurrindo a matemáticas de primaria, se dividimos os cartos recibidos entre as horas empregadas para realizar unha lectura significativa, crítica e atenta, dos manuscritos que chegan, o resultado é moi cativo. Moito. Ser xuri, neste país, como moitas outras cousas, faise por militancia (dito isto, hai que pagalo).
Por outra banda, en Galiza, as persoas que concurren a certames literarios fano na procura dun incentivo económico que o mercado non lles outorga. As súas obras, na gran maioría dos casos, foron escritas roubándolle tempo ao sono, en ocasións, segundo algunhas declaracións que teño lido na prensa, á familia (conste que a min, a título persoal, ningunha persoa que se adicase a, digamos correr maratóns, me dixo que o facía en detrimento de pasar tempo coa familia, e os adestramentos tamén levan o seu). As súas obras son froito dunha teimosía determinada a non esmorecer baixo a concesión que se lle deu ao sistema capitalista, que lle demos ao sistema capitalista. Esa leria que nos entra ás veces de que temos dereito a un teito e comida no prato e que igual hai que procuralo por outros camiños. As autoras e autores neste país, en xeral, desenvolven unha triple (como mínimo) xornada laboral e envían aos certames a mellor produción da súa obra. Polo menos desde o seu punto de vista. A realidade chega despois.
A realidade pode constatar que efectivamente non había calidade, ou que esas historias xa pasaron por outros certames (algo totalmente lícito). Pode probar que dos corenta documentos só dous teñen xeito, poden ser magníficas máis da metade. Ser xurado e ser escritora é poñer un espello diante con cada páxina e dubidar do propio. Se penso nos xurados nos que participei, lembro por exemplo aquela vez no Abrente de teatro cando lin pezas que sostiña nas mans e levaba do cuarto á cociña e volta ao cuarto e non quería nunca, nunca desprenderme delas. E só gañou unha, as cousas son así, e quixéramos dicir: pero hai moitas boísimas, por favor seguide adiante, levádeas ás táboas, poñédeas na rúa, procuremos un sistema literario que lles dea voz… Ou aquela vez en Ames, nas discusións apaixoadas e intensas coas que medrar na opinión e o coñecemento da literatura argumentando, cedendo, consensuando.
Ser xurado fíxome entender que moitas veces quedamos ás portas, e nunca o sabemos. Que ao final certas obras teñen que ser, con dor, desafiuzadas ao segundo posto. Ser xurado é un labor tinguido de todo o bo e o malo do xénero humano. Ser xurado, malia o que poida parecer, non sentenza, nin para ben nin para mal, a calidade das pezas non-gañadoras. A opinión do xurado non asegura, tampouco, as cifras de ventas das que si o son.
