Foi en 1929 cando o profesor Ferran Calvet i Prats conseguiu a cátedra de Química Orgánica da Universidade de Santiago destacando polo seu trato próximo e aberto que modificou hábitos estabelecidos na relación profesor-alumno. Co seu compromiso socio-político, que combinaba inquedanzas progresistas, republicanas e catalanistas, inmediatamente pasou a defender vivamente o Estatuto de Galicia e a galeguización da Universidade Compostelá.
Esas pontes, entre literatura e matemática de Rafael Dieste (ás veces Félix Muriel) e entre Galicia e México co seu ‘Testamento geométrico’ en ‘2666’, evócanme outra ponte, como un ‘testamento xeográfico’ persoalmente referencial e derivado da migración.
Evolución, propiedades emerxentes, olfacto e outras emerxencias
O habitual en calquera aroma dun alimento é que sexa o resultado de complexas mesturas. No aroma dun café, cervexa, flor ou queixo (ou dun peixe fermentado!) poden participar centos ou miles de compostos.
Hai unha anécdota frutífera que vencella propiedades da auga cos procesos de aprendizaxe e descubrimento e, tamén, coa humildade requirida ante a Natureza. É a historia que nos levou ao coñecido como ‘efecto Mpemba’. Foi na década do 1960 cando o profesor de Física Denis Osborne chegou ao University College da capital de Tanzania. Nunha serie de conferencias por centros de ensino do país, no Mkwawa High School un alumno, con experiencia na fabricación de xeados, preguntou como é posíbel que cos mesmos volumes de auga, unha a 35ºC e outra a 100ºC, a segunda conxele antes? O seu nome era Erasto Mpemba. Perplexo, Osborne esquivou a pregunta pero prometeu investigar.
Unha senlleira contribución científica española, o paradoxo de Parrondo, aplicada á teoría de xogos, achega chaves gañadoras a partir da combinación adecuada de xogos perdedores, facendo honor á premisa de que unha totalidade é maior e mellor que a suma das partes.
Seguro que átomos de carbono agora presentes nas nosas células, nun futuro, acabarán formando moléculas de gas metano, principal compoñente do biogás e do perigoso grisú, temido nas minas de carbón; presente, tamén, nas flatulencias dos animais, no gas dos pantanos e no permafrost polar que, ao fundirse, libera este gas que promove o aumento do efecto invernadoiro e á crise climática que tal incremento supón.
A nosa situación no Universo
O chamado Gran Debate entre astrofísicos en 1920 constituiu un momento histórico fundamental no desenvolvemento da concepción do universo tal e como hoxe o coñecemos. Lembrámolo neste artigo.
O articulista recupera un tema que xa foi tratado nas páxinas da revista TEMPOS NOVOS do mes de xaneiro: a dialéctica entre a responsabilidade dos científicos e o lugar da política en relación coa pandemia que aínda non nos dá deixado.
