Case dous de cada dez fogares viven en Galicia en réxime de alugueiro segundo o IGE, cifra que vai en crecemento (uns 160.000) e que, ademais, afronta unhas mensualidades que se disparan ao non existir un parque público de vivendas en réxime de alugueiro taxado en liña coa media europea.
Nunha recente análise, sobre o nivel de federalización dos ingresos públicos en distintos países, concluía que o Reino de España estaba lonxe da estrutura centralista de países como Francia, Italia ou Portugal, pero tamén a un nivel escaso se os referentes fosen Canadá ou Alemaña. Co que dentro de España podemos avanzar moito daquel para ser un país máis federal.
Ven sendo noticia dende hai meses o minguante peso industrial de Galicia. Este resultado global minguante, en termos de emprego, obedece a forzas sectoriais contrapostas: algunhas actividades que van ben, mentres outras andan arrastro. E mesmo hai outras que, como relevo, poderían tirar do sector industrial galego pero que non o fan.
Como foguete retórico-propagandístico para despistados pode funcionar. Pois ben sabe esta tropa e os seus asesores que dende a oposición se vén reclamando unha “tarifa eléctrica galega” (claro está que co respaldo dunha empresa eléctrica cento por cento pública). E pode que tamén de todo o que por caso o que subscribe ten reclamado no seu día ao fío da tramitación do “Anteproxecto de lei de promoción dos beneficios sociais e económicos dos proxectos que utilizan os recursos naturais de Galicia” (Xunta de Galicia, 2023) que foi unha recente, e patética ocasión, para avaliar en detalle como os publicistas desta “tarifa galega” procuran, ou non, optimizar o benestar social e a conservación dos recursos do país. O que sí está claro que procuran é enredar.
Sostiña nunha recente análise sobre os efectos redistributivos da actual estrutura autonómica do Reino de España que o peso dos recursos públicos non centrais (daquela os que non ingresa directamente o Estado ou a Seguridade Social) acadaba o 27 % (pois Estado e Seguridade Social chegaban ao 73 %). E engadía sobre este 73% que “habería marxe para reducilo e mellorar o equilibrio federalizante do sistema”. Pero ¿ata onde reducilo?
Nun recente artigo, o diario El País falaba dun crecemento económico para Galicia entre 2019 e 2025 por enriba do resto de comunidades do Reino de España. Porén, a realidade dos datos semella poñer en cuestión tan optimistas previsións.
Nunha unión federal plurinacional os ingresos fiscais da Unión e das nacións ou Estados deben gardar un equilibrio para que a Federación poida cumprir obxectivos redistributivos. A situación actual de Galicia no Reino de España -nun encaixe nominalmente autonómico- está cerca do que atopamos en países federais como Estados Unidos ou Alemaña.
Tirando dunha metáfora da vida civil, o acordo PSC-ERC en Cataluña sería como optar pola separación de bens para unhas cousas, mentres se segue en réxime de gananciais para moitas outras. Diante da ameaza dunha separación, o PSC-PSOE mantería así un matrimonio de gananciais (autonomía) para uns recursos (naturais, financeiros, humanos, enerxéticos, mercados, etc.) dentro do Reino de España, ao tempo que abriría outro de separación de bens nos recursos fiscais.
Se queremos frear a exclusión do dereito a unha vivenda asequible para os residentes todo o ano, imponse frear que unha parte crecente do parque de vivendas para alugueiro se dirixa a ese mercado turístico. Tamén, e urxentemente, en Galicia se non queremos estar na mesma, e preocupante, situación de Madrid. Por iso por vez de empurrar con fondos públicos para que haxa máis vivendas turísticas (como fai a Xunta de Galicia en Vigo) sería mellor que o Goberno, entre outras medidas, favoreza o seu veto polas comunidades de veciños.
Para corrixir desigualdades: Federación ou Confederación?
Agora que no Reino de España toca reformar a fondo o noso sistema autonómico (e non só no eido orzamentario), convén ter claro se o horizonte plurinacional desa reforma debe ser federal ou confederal. En Galicia, se falamos de reducir desigualdades, eu teríao bastante claro.
