O autor ou autora comercial adestra e domina a arte de responder entrevistas trapalleiras con clixés: “encántame o contacto directo coas lectoras nas feiras, escribo os libros que me gustaría ler, a realidade supera a ficción, a poesía é o xénero máis radical, levoume dous anos escribir a novela pero levaba dez traballando nela, cando a rematei sentinme baleiro, coma se fose o último que ía poder escribir, o importante é ter unha historia, os libros fáciles de ler son os difíciles de escribir, cando publico unha obra despídome dela, pasa a ser dos lectores”. Osíxeno, por favor!
Ao autor ou autora comercial vénlle ben dispor dun episodio de fraxilidade, un trauma soft que relatar desde a vulnerabilidade e a atalaia da superación persoal. En marketing chámase storytelling. Se nos preguntan pola actualidade, seremos tallantes contra a guerra, o racismo, o sexismo, o fascismo, a escravitude… pero cautelosos, perifrásticos ou sinuosos canto máis próximo e pedestre sexa o asunto.
Non é doado bater cunha toma de partido franca sobre un tema polémico. Non hai problema en manexar o barallete activista: revolución, horizontalidade… como a moda se apropia dos movementos emerxentes reducíndoos á aparencia, p. ex. o punk reducido a deshabillé na roupa de Zara, feras de circo a saltar aros de lume.
Criticamos os mecanismos do poder en abstracto, ou o neoliberalismo no que nos movemos coma peixe na auga, sen sinalar a quen o aplica. Combatemos a desinformación sen insinuar que a Voz, o Faro ou a RTVG poidan ter parte nela, o caciquismo sen cuestionar as Deputacións. Pedimos xustiza fiscal sen reclamarlle a Inditex que pague aquí os impostos, berramos ecoloxismo sen acusar a Repsol, que patrocina un premio literario. Declarámonos republicanos sen cuestionar os Borbóns. Ou agnósticos sen ofender a Igrexa… porque a nós interésannos as ideas, non o revanchismo.
Cando Cristo concibiu o aforismo “ao César o que é do César e a Deus o que é de Deus”, non se coroou. A frase parece extraída dun edicto imperial. Un escritor ou escritora non ten por que falar de política nas obras, que non perderán un gramo de valor, mesmo se agradece a falta de moral e de escrúpulos. Nesa cousa difusa que hai máis alá das obras, a vida, non opoñerse a unha inxustiza é lexitimala, querer quedar ben con uns sen quedar a mal con outros. “A solidariedade non é un deber moral, é síntoma de boa saúde” escribíu A. Maslow.
A simbiose
O importante é non cagala. Non terás ti abondo cos problemas propios para enriba xogar a bardo ou xamán da tribo. Que vas gañar con opinar? Opinar ao bruto resta, proxecta unha imaxe belixerante e áspera. Nas entrevistas o esencial é ter en conta o medio para o que falamos, non morder a man que nos dá de comer. O importante é a foto. Non contan as respostas senón as formas. Unha entrevista non é diálogo espontáneo senón intercambio simbiótico no marco dun pacto de non agresión no que a escritora busca colocar o seu par de frases e a xornalista encher a páxina ou o clip.
Cando unha persoa declina opinar, desliga a súa sorte da dos conxéneres. É o navegante que, fronte á inminencia do naufraxio entoa: sálvese quen poida, e enriba presenta a falta de nervio como divisa moral.
Non hai problema en resultar anódino. Con estar presentes, sen expoñernos, imos xuntando. Unha entrevista a ritmo de punto morto e lugares comúns pode levarnos a pensar que o autor é simple pero igual nos trabucamos e está a facer o seu traballo, a facelo ben. Pola contra ao dicir algo complexo, polémico ou irónico, provocamos fricción e singularizámonos, estragando a mansedume acumulada. Xa chegará o noso momento. Se non ferimos a ninguén, se voamos baixo, ningún radar nos vai detectar. Se ninguén nos quere mal, cando se precise alguén para completar unha terna, a ninguén lle amolará que sexamos nós.
Certo é que a prudencia é humanamente comprensíbel, non vai ser! Igual que non dicirlle ao xefe todo o que pensamos del. Permítenos colaborar con administracións de todas as cores e xuntalo ao noso portfolio coma un mérito! En privado non hai problema, indignámonos e mostramos ángulos e arestas. En público, é outro cantar. Alén da esfera da intimidade o mundo devén escenario e cinguímonos ao personaxe, coidado coa improvisación. O que dicimos tende ao cuqui e o chupigüai, unha sorte de bos modais que desde fóra se ven coma teatriño de corte, impostado e baleiro pero que nos protexe do titular comprometido.
O creador de sona actúa coma un bálsamo para o sistema, grazas ás súas dotes para a versatilidade. Todo o que di vai entre aspas. O peor dos males no mundo das ideas é o tremendismo e o sectarismo e os escritores son mestres en modular calquera discurso e relativizalo. Sen chegar a ser cínicos, abren a porta a non tomar a vida en serio. As brincadeiras retóricas entreteñen o público culto como as picardías eróticas adobían a conversa burguesa, ao tempo que reforzan o statu quo. Por suposto nin o creador de sona nin o público precisan ser conscientes disto, dáse de maneira natural, de aí a súa efectividade.
*
Afírmase que o compromiso d@ intelectual, o abandono da inercia natural para intervir no rumbo dos acontecementos, é unha opción. A realidade é que o inercial é o compromiso, que vai de seu coa vida. O que é froito dunha opción é o descompromiso, o non meterse en política que aconsellaba Franco. Para agochar a cabeza baixo a terra, antes hai que escavar o buraco (o meu respecto po-las avestruces). Cando unha persoa declina opinar, desliga a súa sorte da dos conxéneres. É o navegante que, fronte á inminencia do naufraxio entoa: sálvese quen poida, e enriba presenta a falta de nervio como divisa moral.
