Cartos chaman cartos

 

Vivimos tempos de concentración rampante. O escritor Donald Barthelme botaba contas na novela Branca de neve: o ritmo de produción de lixo medraba un 4% anual, cun razoamento propio de Zenón e unha fórmula semellante á do interese composto: nun momento dado a cantidade total de lixo acadaría o 100%. Nese momento xa non se trataría de como dispoñer del, senón de apreciar as súas cualidades, dado que sería o único existente. É literatura, claro, pero da boa. Freud, entre a mediciña e a literatura, trazou a equivalencia no subconsciente entre cartos e excrementos. Hoxe máis que nunca hai quen vive neses excrementos ata as cachas e aprendeu a apreciar as súas cualidades.

Só desde a crise de 2008, o tecido industrial, financeiro e empresarial de Galiza sen a vantaxe competitiva do monopolio desapareceu da paisaxe, desde bancos e caixas a enerxéticas, tecnolóxicas, estaleiros, siderurxia, alimentación, sanidade, transportes, etc.

Periodicamente lemos sen inmutarnos informes coma os de OXFAM que teño diante: os oito individuos máis ricos teñen tanta riqueza como o 50% da poboación mundial. O 82% da riqueza xerada nun ano foi parar a mans do 1% máis rico. Como vemos, acadar o 100% de Barthelme semella a cada paso menos utópico. Igual dentro dunhas décadas aquela novela se vai ler coma un ensaio. Os think tanks do capitalismo repiten que isto é unha falacia, as condicións de vida da poboación en xeral melloraron indiscutibelmente. Sen negar que tal conclusión se poida apoiar en datos, desacouga que sexa compatíbel con que catro quintas partes da riqueza xerada vaia parar ao 1% no bico dourado da pirámide. Igual eses economistas son da escola de Zenón e pensan que unha frecha disparada ao seu corazón nunca os poderá alcanzar. As estatísticas terman de todo. Outras din que a desigualdade aumenta a un ritmo constante e esa tendencia é un tren lanzado por vías ben engraxadas, imposíbel de frear nas próximas décadas.

O universo acumulativo

A concentración non se limita ás finanzas. Obsérvase no comercio, onde os centros comerciais propiedade de fondos de investimento rexidos por oligopolios da distribución e franquicias baleiran os locais das nosas rúas. Tamén na febre de fusións e absorcións para crear xigantes sistémicos que fan perigar a estabilidade de países enteiros. Só desde a crise de 2008, o tecido industrial, financeiro e empresarial de Galiza sen a vantaxe competitiva do monopolio desapareceu da paisaxe, desde bancos e caixas a enerxéticas, tecnolóxicas, estaleiros, siderurxia, alimentación, sanidade, transportes, etc.

Os economistas falan de dúas vías de concentración empresarial, a horizontal e a vertical. A horizontal dáse con empresas do mesmo sector e a súa finalidade é eliminar a competencia. A vertical combina empresas que complementan a súa actividade. Unha empresa grande absorbe outras situadas antes ou despois na cadea de produción, por exemplo de provedores, transportistas ou comercializadores. Neste caso aumenta o poder de intervención sobre prezos e marxes, co cal se mellora a rendibilidade. Dependendo do noso obxectivo empregaremos un tipo ou outro de concentración empresarial. Va que parece un conto de fadas?

Dúas vías paralelas de concentración exceden da “creatividade empresarial” descrita: as privatizacións e as concesións. As primeiras son agradecidas porque de entrada proporcionan liquidez ao vendedor, malia a evidencia de que Iberia en mans de todos está mellor repartida que en mans de British Airways, ou SEAT nas de Volkswaggen. As concesións son tamén fantásticas, se non que llo pregunten a Alicia Koplowitz, que tanto che xestiona a auga coma os residuos para retrasar ese 100% de Barthelme. Privatizacións e concesións descapitalizan o sector público e funcionan a pleno rendemento engraxadas pola corrupción das administracións. No caso das

concesións para a explotacións de recursos naturais, extractivismos como a mineiría especulativa ou o sector forestal, que adoito levan aparelladas de facto a confiscación de terras, a corrupción semella esencial.

A furia repañadora

Un lembra cando nun bairro de cidade galega había tres cines e outras tantas fábricas de gasosas. Os ríos tiñan fábricas da luz locais, as leiteiras traíanche o leite á casa, nas tendas devolvíanse os cascos, os boticarios elaboraban medicamentos, os aparellos reparábanse e a roupa non se desfacía en tres meses. Non sei se tiña sentido pero intúo que polo menos tanto coma traer uvas desde Chile en marzo, escachar as botellas baleiras ou ceder á chantaxe das farmacéuticas que, en nome da propiedade intelectual, optarán por sacrificar millóns de vidas antes que descadrar unha conta trimestral de resultados. Atrévome a dicir que mercar as verduras na feira era máis ecoloxista que adquirir tofu indonesio en Alcampo.

A acumulación é tan visíbel no sector primario coma no terciario. As explotacións leiteiras e gandeiras desaparecen a milleiros para seren substituídas polo modelo industrial das macrogranxas, as terras cultivadas abandónanse e péchanse as escolas rurais. O resultado pode ser un PIB superior e mesmo unha renda per cápita máis alta, en troques da cesión da independencia e a dignidade.

Están concentrados os medios de comunicación, que á súa vez dependen dos bancos e as empresas do IBEX, súmeselle o reparto da Xunta. Está concentrado todo en Internet, desde os servidores ás plataformas, as redes sociais ou a intelixencia artificial. Os fondos de investimento concentran a base de diversificar: non se limitan ás finanzas e igual invisten en Apple que nun centro de día en Galiza, o servizo de augas en Medellín, un hipermercado en Xapón, Coca-cola, inmobiliarias en Angola, televisións en Italia ou minas no Congo, un remexido pardo merdeiro coma cando mesturabas plastilina de todas as cores. Chegará o día en que posúan o 100%, incluídos nós.

Como saír desta? É complicado porque nós sabemos que o león é máis forte que o domador, o domador tamén o sabe, o problema é que non o sabe o león.