Toda a actualidade da semana foise estampar aos pés do presidente do Goberno. Murmuraban bocas varias sobre a continuidade de Xavi no Barça. En Galicia andabamos enleados en Altri, pero tamén no gol que a Xunta viña de lle meter ao Goberno central a conta da costa previo paso polo Tribunal Constitucional, porque xa sabemos que para falar dos litorais galegos tamén hai que pasar antes polos ollos atentos da capital das capitais. E, de súpeto, un home namorado fíxonos destinatarios, ao conxunto afortunado de DNIs, das súas dúbidas e incertezas.
O conto é coñecido. Manos Limpias andaba polo medio. A súa pegada, que sempre imaxino enlamada, pode verse en case calquera proceso onde sexa adecuado preguntarlles “pero vostedes que raio viñeron pintar aquí?”. Hai libros que adoramos sen saber que foron escritos pola mesma persoa, pero hai contos que aburren e máis cando sabemos que veñen da mesma man. Sexa como for, todo comezou coa apertura de dilixencias previas a Begoña Gómez, a esposa do presidente do Goberno, por tráfico de influencias. Toda a suposta trama está montada a golpe de collage de prensa, por utilizar unha acepción ampla e moi xenerosa deste termo -ou de ambos, que tamén o collage é unha forma de arte-. E Pedro dixo basta.
Pedro Sánchez é o gran supervivente da política española. É moi difícil non caer nos lugares comúns ante figuras así. O autor de “Manual de resistencia” parece investido da mesma “baraka” que os africanistas puñan no ditador aquel que vostedes saben. Sobreviviu a unha traizón dos seus máis próximos e a unha defenestración como secretario xeral. Reconquistou o partido subido a un coche, confundíndose naquelas imaxes o seu entusiasmo co daqueles militantes emocionados que percorrían as cidades con megafonía electoral nos arquivos audiovisuais que retratan as primeiras eleccións democráticas dende a II República. Chegou á presidencia do Goberno como arauto da hixiene democrática. Afrontou a máis grave crise política, social e económica -derivadas da sanitaria- máis grave que sufriu España dende a Guerra Civil. E aguantou. Non foi até agora, furioso polo foco posto na súa vida familiar, que anuncia un tempo de reflexión que se estenderá durante cinco días, até o vindeiro luns, casualmente o 29 de abril, día de San Pedro Mártir. Aquel que sobre unha pedra edificou a Igrexa.
En Galicia, como en toda España, as reaccións foron tan inmediatas como previsíbeis. O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, que venta acaso a oportunidade doutro “goberno amigo” como aquela figura de ciencia ficción que rexeu os destinos de Galicia entre 2011 e 2018, apresurouse a dicir que o período de reflexión aberto por Pedro Sánchez respondía a unha planificación e un interese persoal. Ás veces, a mellor maneira de non meter a pata en política é cinguirse aos lugares comúns. Criticou igualmente Alfonso Rueda a “incerteza” promovida polo presidente español. O PPdeG non sae, non precisa, da súa zona de confort: o partido gris e guiadiño, formado por milleiros de xenros perfectos para presentarlle á nai. O partido da orde e a previsibilidade que concibe Galicia, baixo unha órbita galeguista ancorada nos comezos do século pasado, como unha extensión desa civilización atlántica saudosista e reflexiva fronte á impulsiva e ás veces desordenada España mediterránea. Lírica contra épica. Ás veces parece, contra todo prognóstico, que os populares galegos leron a Castelao aínda que fose en diagonal.
A líder do BNG, Ana Pontón, expuxo axiña a súa solidariedade empática, “no persoal e no emocional”, con Pedro Sánchez. Aproveitou para lembrar unha lei constante na política española, que podemos chamar de “Lei de Galeguización Universal”: “todo canto suceda ou suceder na política española xa aconteceu antes en Galicia”. Pode haber un certo grao de ensimesmamento na análise, ou máis ben un nesgo de posición, pero como nas lendas urbanas algo de certo hai. Aínda que cada fenómeno, ao repetirse, sexa o mesmo e á vez non sexa, como aquel río de Heráclito. En 2009, Alberto Núñez Feijoo chegou ao goberno da Xunta sobre uns cabalos de batalla que, ao cabo, demostrouse que tiñan as patas curtas. Pero para a viaxe entre Casas Novoa e San Caetano, que distan apenas dous quilómetros, ben valeron. Ao mesmo formulamento chegaron líderes socialistas galegos. O secretario xeral, Xosé Ramón Gómez Besteiro, que foi tamén vítima dun proceso xudicial que, non chegando a nada e impulsado dende o Partido Popular lugués, a piques estivo de apartalo para sempre da política, explicoulle a Pedro Sánchez que comprende perfectamente a situación que atravesa. O presidente da Deputación na actualidade, José Tomé, referiuse a agravios coetáneos dos invocados por Ana Pontón, como os Audis e as cadeiras da Xunta que lle valeron a Núñez Feijoo para construír o relato da austeridade popular contra o despilfarro bipartito.
Mención á parte merece o alcalde de Ourense. Gonzalo Pérez Jácome tivo que facer fronte a un mandato en solitario, no sentido máis estrito do termo, até as pasadas eleccións municipais, onde os audios comprometedores sobre adxudicacións a dedo do Concello en troco de cobros en B ameazaron con apartalo da alcaldía. Ese viacrucis, que xudicialmente aínda non tivo cabo, se ben aparece estrañamente conxelado, non lle evitou emitir agora un xuízo cruel, xogando co título do libro escrito -suponse- polo presidente do Goberno.
Galicia, expectante, agarda xunto a España por San Pedro mártir. Paga a pena, mentres, referirse ao resultado do litixio entre os gobernos central e autonómico que de pasaxe se mentou ao comezo desta crónica. O Tribunal Constitucional, de modo unánime, decidiu desestimar a práctica totalidade das impugnacións que o goberno central presentara á Lei de Costas galega. O executivo español, nun exceso de celo, considerou que Galicia invadía competencias por non ter reformado o seu Estatuto antes de reclamar a asunción das competencias costeiras. Esa reforma, por certo, tamén se frustrou co concurso de Alberto Núñez Feijoo. Sexa como for, o resultado sitúa a Alfonso Rueda no improbábel posto de valedor da autonomía, tras case quince anos sen reclamar unha mísera competencia.
As orellas do lobo
Non se pode pechar este repaso sen facer referencia a feitos que non puideron entrar, pola súa dimensión temporal, no anterior. Luís Villares, antigo portavoz de En Marea e membro da sección terceira da Sala do Contencioso-Administrativo do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, solicitou apartarse da causa sobre a sentenza que anulou a autorización da Xunta ao parque eólico de Sasdónigas, en Mondoñedo. Fíxoo así, con bo criterio, por tratarse dun proxecto contra o que amosou público desacordo no seu paso pola política. O PPdeG decidiu cobrarse as aldraxes recolleitadas coas distintas paralizacións eólicas das últimas semanas acusándoo de se agochar por medo ao Tribunal Supremo e obviando a iniciativa do propio aludido. É importante que, cando se predica o respecto á xustiza e os seus representantes, se dea exemplo.
