Parece indiscutible que o período postpandémico está coñecendo un enorme auxe do turismo en practicamente todo o mundo, pero moi visible no Sur de Europa (Portugal, España, Italia, Grecia…), onde estamos asistindo a un desbordamento de cidades como Roma, Venecia, Barcelona, Compostela, Atenas… O que non implica que no Norte (París, Ámsterdan…) non coñezan tamén este fenómeno. Os datos están aí e así se, por caso, España recibiu no ano 2022 a 71,5 millóns de turistas, no ano 2023 a cifra ascendeu a 82,5 millóns.
Unha expansión turística que a nivel habitacional adopta dúas formas: o alugueiro a curto prazo e/ou, nas cidades de maior atracción turística, o investimento especulativo nunha segunda residencia.
No auxe do alugueiro a curto prazo (pisos turísticos), están tendo unha intervención decisiva as plataformas online. Así estamos vendo como medra a oferta de vivendas privadas de uso turístico que se comercializan a través destas plataformas dixitais, xa que permiten unha moi alta rendibilidade ao reducir grandemente os custos. Unha expansión que ten como contrapartida tanto a “xentrificación” e a conseguinte desnaturalización dos espazos urbanos, que están experimentado unha crecente perda de calidade do hábitat, como un encarecemento dos prezos de adquisición ou de alugueiro de vivenda a longo prazo que veñen provocados pola a caída da oferta e que nalgunhas cidades galegas poden chegar ao 40%. Unha expansión dos pisos turísticos que ten lugar nun marcado inmobiliario onde a escaseza de vivenda en propiedade ou en alugueiro a prezos accesibles é unha constante derivada da ausencia de alternativas habitacionais. Unha situación que se viu agravada polos constantes desafiuzamentos (entre 10 e 12.000 anuais) que teñen lugar logo do estoupido das burbullas inmobiliaria e crediticia.
Este auxe do mercado turístico fai que as vivendas pasen de seren un activo residencial a seren un activo financeiro que pode producir grandes beneficios. Unha situación que favoreceu a entrada das citadas plataformas dixitais de alugueiro turístico que, vendo o elevado número de vivendas baleiras (calcúlase que en España ascenden a 3,4 millóns e mais de 500.000 en Galicia) e o auxe do turismo, viron a oportunidade de facer negocio aproveitando a redución nos custos de funcionamento que permite o desenvolvemento das novas tecnoloxías. Un negocio que, como sinalaba antes, supón detraer vivendas do mercado tradicional e, como consecuencia dunha menor oferta, unha alza nos prezos que dificulta enormemente que as familias de rendas baixas podan acceder a unha vivenda. Familias que en non poucos casos aínda están facendo fronte a hipotecas.
Un negocio que se ve alimentado polo xa citado auxe do turismo, dun turismo masivo e descontrolado que impulsado de xeito temerario e con luces curtas por moitas administracións públicas está contribuíndo a saturación turística (overturism), como podemos ver de forma crecente en cidades como as citadas inicialmente onde a alteración na convivencia cidadá empeza a ser un problema moi grave por unha xentrificación turística que priva os residentes locais de poderen desfrutar da súa cidade. Non menos importante é o impacto desta masificación nas políticas urbanísticas dos concellos que ven como medran exponencialmente as dificultades para levar adiante os seus plans de ordenación urbana. Son o que algúns chaman externalidades negativas.
Dun fenómeno do que apenas se fala e do impacto que as políticas monetarias do BCE teñen sobre este auxe dos pisos turísticos. A suba das taxas de xuro levou, e segue levando, a que o sector inmobiliario fixara mais a súa atención na oferta de vivenda turística dados os altos rendementos que esta produce. Tampouco parece ser de interese informar sobre a burbulla que se está creando cos alugueiros turísticos que vén derivada da crecente diferenza entre o prezo de mercado e o valor nominal dos activos. Unha diferenza que agocha enormes riscos xa que, se hai unha caída do turismo (todo o que sube logo baixa), isto levaría a un descenso da demanda e como consecuencia unha baixa nos prezos que faría estoupar a citada burbulla (tódalas burbullas rematan estoupando), cos efectos consabidos como o apalancamento das citadas plataformas e dalgún que outro banco ou fondo. De feito xa se fala nalgúns medios da picada da burbulla de Airbnb.
