Economía: falamos de puntos e á parte?

De xeito esquemático -e sobre todo visual- vou a ocuparme moi brevemente dalgúns asuntos que considero centrais para, na miña opinión, concretar algúns dos puntos e á parte que o Presidente do Goberno prometera pór enriba da mesa despois de pasar uns días considerando a súa eventual renuncia.

Son asuntos que teñen que ver con desequilibrios de fondo do noso sistema económico e que non son os recorrentes de déficit, débedas e axustes nas contas públicas. Todos eles foron seleccionados dos últimos números dun informe clásico sobre a nosa situación económica.

En primeiro lugar sobre a situación da nosa xuventude confírmase que nunca estivo tan cualificada para ocupar un emprego especializado. Pero tamén que os empregos que efectivamente ocupan están por baixo da cualificación que teñen. Nesta sobre cualificación marcamos con Grecia o máximo europeo. Algo que sen dúbida os empurra cara á emigración na procura dun mellor axuste entre o seu traballo e a súa cualificación. E, como non, cara a unha percepción de fracaso e de tomadura de pelo colectivo da que espelidos telepredicadores sacan partido mediático e político.

Sobre esa base non é de estrañar que os ingresos salariais dos máis mozos estean a sufrir un deterioro ao longo dos últimos anos. Pois aínda na actualidade están por baixo do nivel que tiñan acadado antes da crise financeiro-inmobiliaria do ano 2008. Cifras en euros correntes que se temos en conta a inflación de todos eses anos provocan que as nosas mozas e mozos teñen un poder adquisitivo minguante, que deixa en privilexio aquilo do mileurismo.  Algo moito máis frustrante se cabe se o engadimos a aquela sobrecualificación.

 

As probabilidades de que a nosa mocidade emigre ou teña unha percepción de fracaso persoal (polo tipo de traballo e ingresos) medran aínda máis se temos en conta o contexto no que se moven para cubrir unha necesidade básica como a da vivenda.

Só vinte de cada cen vivendas están alugadas no Reino de España fronte a máis do dobre en Suíza, Alemaña, Dinamarca, Suecia ou Austria. Esa escasa oferta, xunto a aqueles ingresos en declive, explicarían que os mozos que teñen que vivir na casa dos pais multipliquen por cinco a porcentaxe dos que o fan naqueles países, como se observa na gráfica que vai de seguido. Pois os alugueiros van andar polas nubes e máis en certas áreas do país como veremos máis adiante.

Se o acceso ao alugueiro é disuasivo para os nosos mozos, o acceso á vivenda como compra non o vai ser menos senón aínda máis.  Nos últimos vinte anos a porcentaxe dos que con menos de 35 anos viven nunha vivenda da súa propiedade foi caendo en picado, como tamén recollemos na seguinte gráfica.

Boa parte dos problemas que vimos de ver (subemprego, baixos salarios e graves problemas de vivenda) vense reforzados por unha dependencia excesiva da economía española do sector servizos e singularmente do turismo. Pois na hostalería e restauración temos a cada paso máis ocupados mozos sobrecualificados e con ingresos baixos e, ao mesmo tempo, esa xigantesca demanda turística está a empurrar á alza os prezos dun parque de vivendas para alugueiro que é moi escaso. Todo un círculo vicioso para poder saír del, pois as probabilidades de emprego dependen xusto dunha demanda que fai imposible o acceso á vivenda. Algo así como morrer de éxito.

Como se observa na gráfica neste motor da nosa economía si recuperamos xa os niveis prepandémicos coas consecuencias que quedan sinaladas (e neste 2024 seguimos como foguetes).

E, ¿como van os outros motores da nosa economía?. Vou a mencionar e concretar só dous factores determinantes de que nas actividades produtivas alleas ao turismo as cousas non corren como deberan. O primeiro a evolución do investimento en bens de equipo, maquinaria e melloras tecnolóxicas que, como observamos noutra gráfica, se move por baixo e de xeito preocupante verbo da media europea. Un factor determinante da produtividade económica. Que a condiciona en moita maior medida que unha cualificación laboral que vimos de ver que non é o problema.

Con este vimbios as probabilidades de emprego en actividades distintas dos servizos asociados ao turismo non semellan que poidan ser crecentes. Para poder evitar os baixos salarios ou a emigración.

Un problema de fondo (crecentes beneficios que non se invisten na empresa) que se comproba en especial para un tipo de investimento das nosas empresas que se rotula como en “intanxibles”: os que teñen que ver con hard e soft dixital, I+D, imaxe de marca, deseño, etc.

A nosa situación en relación aos competidores globais que vemos neste último gráfico, é para saír correndo. E non vai ser por non facer caixa con beneficios a cada paso máis crecentes e altos en relación aos das empresas deses países.

De xeito que perdendo factores de competitividade nas actividades non turísticas, e dependendo máis a cada paso destas, é improbable que poidamos solucionar os graves problemas de emprego cualificado e de acceso á vivenda dos nosos mozos. Un círculo vicioso no que non vai ser doado poñer un punto e á parte. Provocando unha corrosión social que, combinada cunha pulsión publicitaria extrema ao consumismo desaforado, de non corrixirse con rotundos puntos e á parte, pode levarnos a caer nas mans de mesías e tele predicadores… dun capitalismo aínda máis salvaxe.