Nas últimas semanas, a defensa da terra e da paisaxe que a espiritualiza enmarcou en boa medida a actualidade no noso país. O que non deixa de ter mérito estando como estamos expostos a unha abafadora sobrecarga de desinformación que distorsiona a maneira que temos de percibir a realidade.
É certo que esa defensa ten do outro lado unha ofensiva desnaturalizadora do público. Neste caso, dos espazos naturais que garanten a supervivencia dos seus moradores. Velaí a orixe da batalla polo negocio dos eólicos, que ten agora unha nova fronte no choque entre o lobby empresarial e a xudicatura que lle impón límites, e tamén a do aterraxe dunha multinacional lusa na chaira luguesa da Ulla para instalar nela unha macrocelulosa que ameaza vidas e patrimonios. Dúas caras, en definitiva, dunha mesma realidade. A dunha Galicia que enfronta a que o sociólogo Ulrich Bek chama “sociedade do risco”, tan determinante na súa dimensión tecnolóxica, e a que á súa vez é quen de activar contra os seus excesos movementos de contestación e rebelión que os desafían.
Se o presidente Rueda consentiu en ocultar a intención de construir a segunda celulosa de Galicia nun enclave espacial e patrimonialmente sensible, furtándolle á poboación coñecer o verdadeiro alcance deste macroproxecto industrial, iso convírteo en cómplice dese embaucamento empresarial.
Pero sempre a sobresaltos. Porque asentou no país un entramado de intereses cruzados que impulsaron un modelo de crecemento e sostén social moi escorado, e moi dualizado, perdendo peso e valor o territorio, baleirado de vida no rural, mercantilizado no urbano. Sen que o poder político que deriva do autogoberno deixase de aliñarse -agás e de maneira moi temporal no bipartito- con cantos aproveitaron as debilidades e as inseguridades inducidas por ese modelo para acometer proxectos industrializadores de alto risco. Como está sucedendo agora co que Altri e a galega Greenalia -cun 75% e un 25%, respectivamente- tentan levar a cabo en Palas de Rei. Aparte de eludir os controis que Portugal ten establecidos para vixiar de preto empresas potencialmente degradantes do medio natural, a multinacional buscou e atopou na comarca da Ulla o seu particular far west celulósico. Un emprazamento desabastecido, industrialmente virxe. Coa materia prima eucaliptal que necesitará para abastecerse nun radio de só sesenta kilómetros. E onde, ademais, lle é fácil conseguir as complicidades políticas que llo facilitan.
Por caso, as do goberno de Rueda e do PP. Os seus máis entregados apoios. Xa o viñeron demostrado sempre que se fixeron coas rendas do país: non teñen reparo en comungar coa ideoloxía dun progreso sen límites, ese que inclúe o dominio da natureza. Nin lles preocupa o conflito socio/ecolóxico que provoca poñela en práctica, como se vén constatando lonxe e preto de nós en paralelo cos procesos de progresiva industrialización. Cunha boa campaña propagandística que ten como gancho o panal dos tropecentos postos de traballo prometidos pola empresa -xa empezaron coas rebaixas: os 2.500 do lanzamento quedaron en menos de 500-, e cos medios de comunicación adeptos (máis do 90 por cento) desinformando nesa mesma sintonía, nada que temer. Non é de estrañar, pois, que o presidente amosase hai dous anos o seu entusiasmo, conferíndolle a ese macroproxecto o poder taumatúrxico de marcar a futuro “un antes e un despois para Galicia” (sic). Declarouno por iso proxecto estratéxico e reclamou para facelo posible diñeiros públicos da Next Generation UE.
Coñecía Rueda nese momento (28 de decembro de 2022) o que Altri ocultou entón e que vén de desvelar agora: que o obxectivo de produción preferente é pasta de celulosa e só secundariamente fibra téxtil? Non o sabemos. Pero non ten moito sentido pensar que tamén el foi vítima dese engano empresarial. Altri arriscaría demasiado, porque máis tarde ou máis cedo ía ter que oficializar a verdadeira natureza e alcance dese complexo industrial. En boa lóxica democrática, o presidente do goberno galego debería aclarar tan espiñento asunto. No Parlamento e fóra del. Non confío en que o faga. Desarticularía o discurso do PP acusando aos partidos da oposición de teren dúas caras. E non. Déronlle, si, o plácet ao proxecto cando pasou polo Parlamento adubiado de fibra téxtil tendo por emprazamento a Mariña, e se agora renegan (BNG) ou dubidan (PSdG) del é porque o que descobren no período de exposición pública ten escaso parecido co orixinal: queren chantalo no corazón de Galicia -algo así como un polígono industrial en medio do monte-, e está deseñado para producir 400.000 toneladas de pasta de celulosa cada ano (o da fibra biodegradable é complementario).
Se como a lóxica dá pé a deducir, o presidente Rueda consentiu en ocultar a intención de construír a segunda celulosa de Galicia nun enclave espacial e patrimonialmente sensible, furtándolle á poboación afectada a información que lle permitiría coñecer o verdadeiro alcance deste macroproxecto industrial, iso convérteo en cómplice dese embaucamento empresarial. E aínda peor. Faino reo da súa enorme irresponsabilidade política, porque ignorou a sabendas o que a contrapartida socio/ecolóxica puxo ao descuberto noutros procesos industrializadores con parecida sobrecarga de risco.
Ocultando a verdadeira natureza da proxectada factoría conseguiron que se abrira camiño salvando tódolos atrancos burocráticos ao uso e, o que para a empresa e para a Xunta era un obxectivo estratéxico, sen oposición política nin contestación social. Practicaron a técnica dos feitos consumados. Pero non lles vai saír gratis. Coas tripas da macrocelulosa ao aire, a ideoloxía do progreso (o todo vale por un puñado de postos laborais, mesmo a costa de estragar a natureza e a vida da comarca) non será suficiente para tapar os seus excesos: potenciará o modelo de eucaliptización do territorio, consumirá 46 millóns de litros de auga diarios, verterá cada día no río Ulla 60.000 litros de sulfatos, emitirá por unha cheminea de 75 metros de altura 8,7 toneladas diarias de xofre e 6.200 quilos de óxidos nitrosos… E xa ameazou Rueda con recurrir á expropiación de terreos se os nativos, vendo en perigo os seus proxectos de desenvolvemento agroecolóxico xa existentes, se negan a vender para que a empresa consiga reunir as 366 hectáreas que precisa (dez veces máis que as ocupadas pola pontevedresa Ence) para facela rentable. Nin sequera se librará desa apisonadora industrial a Rede Natura 2000, nin o tramo do Camiño de Santiago que lle serve de reclamo á comarca.
Non cabe outra medida máis racional que a da paralización. E no seu caso, a da denegación dos 250 millóns de subvención Next Generation que a empresa pon como condición para materializar ese despropósito. Para conseguilo, nada como a converxencia de voces nesa esixencia (social, ambiental, económica e política/institucional). Velaí esa boa nova das mobilizacións contra este novo far west.
