por Rexina Vega ilustración Andrea López
Unha das, xa claras, consecuencias da pandemia é o cambio na nosa idea de vivenda ideal. Nos días duros do confinamento, a xente deu en remexerse no seu tobo e decatouse de todo o que ía mal, do que era feo, do que non daba boa vida. En canto se puido, os centros de bricolaxe, as empresas dedicadas a reformas de baños e cociñas, as tendas de mobles rexistraron unha demanda estratosférica. Queriamos un espazo, na medida das nosas posibilidades, en boas condicións. Algunhas de nós deron un salto máis alá e decidiron cambiar de vez de lugar de residencia. E así comprobamos como, durante estes últimos meses, os arredores das grandes cidades galegas comezaron a rexistrar unha forte suba de novos empadroamentos.
Un casa sen balcón é hoxe en día unha froita con becho no mercado inmobiliario, tamén aquela á que non lle toca a luz do sol. Esas cousas, que sempre importaron, agora importan moito máis e, diante da ameza dun novo confinamento ou unha nova pandemia a xente quere terra que pisar. Con todo, eu, que vivo xa na aldea, que decidín hai ben de anos ter espazo e luz e terra abonda, non sei ben que pensar. Porque para min o período de confinamento fíxome reflexionar tamén sobre ese modelo de cidade difusa, de améndoa de núcleo urbano no que moitas de nós nos embarcamos alá polos finais dos noventa e a primeira década dos dousmil. Decateime, neses días cara adentro, eses días de ocupar con plena consciencia o espazo doméstico, da impostura deste rural que estamos construíndo.
Para min, de procedencia urbana, o campo, a natureza, foi sempre, antes que nada, paisaxe. Eu o que quería era vivir nunha contorna fermosa, alimentarme da beleza malia non saberlle o nome aos paxaros nin as herbas, non ter nin idea dos ciclos lunares nin das épocas de semente e de colleita. Tampouco me importaba saber moito sobre a veciñanza, nin a igrexia nin os santos, nin as familias nin as súas historias, esas manchas de aceite que perviven e trazan mapas invisibles. Habitar a aldea como moitas de nós fixemos e continuamos facendo é un simulacro, un coma quen. Porque, en realidade, a présa, a impersoalidade, o individualismo trouxémolos canda nós ao vir habitar aquí. Vivimos na aldea como se vivísemos nun espazo residencial, nun barrio desa cousa que se denominou cidade-xardín, pero que, é importante subliñalo, non chegou nunca a implementarse de verdade. Os que vivimos na contorna rural das grandes cidades galegas sabemos ben que habitamos un espazo híbrido, un frankestein sociolóxico, que non é quen de crear un concepto cabal de comunidade.
Sen servizos abondos, sen transporte urbano, sen rede de saneamento, sen telefonía móbil estable e sen internet de calidade, esas son, entre outras moitas, as eivas que ameazan o novo bucolismo dos exurbanitas. Porén, o máis grave, para min, ou, se cadra, o máis ambiguo é a falta de espazos sociais de comunicación. E digo ambiguo porque, en realidade, o impulso básico de quen decidiu deixar a cidade é o do eremitismo, un desexo de estarmos soas, de ir ao noso sen preocuparnos por outras miradas. Vimos ao rural si, pero un rural completamente desposuído da súa carga antropolóxica e etnográfica. De feito, esa carga ou esa tradición non nos aquela, non nos di nada. Hai toda unha Galicia mestiza, a maioría de nós, que creceu xa entre os códigos urbanos e a visión nostálxica ou traumática do pasado aldeán. E eu penso, malia ao exceso de cantos de pureza identitaria centrada na cultura rural, que a maioría de urbanitas con casa nas aforas non ten grande interese en reconectar con esa sabedoría ancestral. Queremos un rural convertido en natureza, en beleza case libre da pegada civilizatoria. E así estamos, nin aquí nin alí, poboacións que semellan auga e aceite nas améndoas das cidades.
Cando cruzamos coa veciñanza de vello, coa exdona da terra, míranos cun aquel de odio, de resentimento. As urbanitas que non sabemos termar ben dun legón estamos a expulsalos da súa paisaxe e dos seus costumes. Non sei se daremos construido algo con xeito neste novo modo de ocupar o espazo, o que é seguro é que esta mestizaxe é imparable e vai borrar os modos tradicionais de boa parte da franxa atlántica.
Somos un laboratorio da Galicia futura.
Maradona
Cando sentín a nova da morte de Maradona pola radio, sorprendinme a min mesma. Afectoume. E como, se o fútbol é para min algo totalmente alleo? Non recordo ver un partido en toda a miña vida e, porén, púxenme triste. Maradona sería logo un mito? Unha imaxe coa suficiente entidade como para resumir valores da miña educación sentimental na xuventude? E sería, aínda que non tivese eu consciencia. Había algo nel de anxo caído, de heroe humilde, de provocador amable que gustaba, que convocaba o afecto. Pero, claro, Maradona tivo o tino de morrer nunha data sinalada contra a violencia de xénero. E así volvimos ver como a opinión pública se fragmentaba, se aliñaba en dous bloques moi claros: a denuncia pública e a inhabilitación total da figura como maltratador e pederasta ou a reivindicación do seu carácter de mito popular, de prodixio futbolístico que fixo soñar a xentes e países. Unha cuestión espiñenta. Non, o home Maradona non foi exemplo de nada, pésimo cidadán, claro herdeiro do heteropatriarcado que nos obxectualiza e despreza. Con todo, esta nova ollada lila, súmenos, pensei, nun espazo cheo de luz, pero difícil, moi difícil de habitar.
A aplicación de criterios morais vainos deixar sen referentes. Porque cantos homes bos, intachables na súa relación co outro sexo, temos nos nosos Panteóns? A aplicación exhaustiva desta vara de medir deixa fóra a case todos. A furia, o resentimento brutal resulta difícil de manexar así, en bruto. Quizais haxa que ter máis discursos que saiban deslindar, que aparten home (tamén muller) e obra. É un avance civilizatorio enorme que comecemos a definir decálogos de boa cidadanía (os dereitos humanos como o verdadeiro fiel da balanza), deberíamos tamén ser quen de preservar os espazos das obras como ámbitos en certa medida autónomos.
Claro que isto é posmoderno, esa nova bestia negra contra a que se reacciona por todos lados. Eu, que son posmoderna, emocioneime, un algo tampouco moi alá, coa morte de Maradona, e, sen dúbida nungunha, continúo a vibrar intensamente cando escoito a John Lenon, por exemplo. Por certo, alguén se decatou de cantos autores canónicos galegos deixaríamos de ler se aplicasemos esta reinvidicación moral?
